Şempanzeler alkollü meyveleri neden seviyor

Bilim insanları, şempanzelerin alkol tüketimini ilk kez hesapladı ve bu primatların daha yüksek alkol içeriğine sahip meyveleri tercih ettiğini keşfetti.En yakın primat akrabalarımız bar gezilerinden ziyade ağaçlarda vakit geçirmeyi tercih etse de, yeni bir çalışma, şempanzelerin yiyecekleri aracılığıyla hatırı sayılır miktarda alkol tükettiğini ortaya koyuyor.Primatologlar, şempanzelerin olgunlaşmış meyvelere olan düşkünlüğü nedeniyle uzun süredir alkol tükettiklerinden şüpheleniyordu.

Olgun meyveler, çevreden gelen mayaların şekerleri alkole dönüştürmesi sonucu doğal olarak fermente olabilir.

Ancak Science Advances dergisinde bu hafta yayınlanan bir çalışma, şempanzelerin günlük alkol tüketimini ilk kez tahmin etti.

Araştırma, şempanzelerin yakın zamanda beslendiği ağaçların altında bulunan 500’den fazla meyve örneği, günlük yiyecek alımları ve farklı meyve türlerini yeme süreleri analiz edilerek yapıldı.Bu analiz, şempanzelerin daha düşük vücut ağırlıkları dikkate alındığında, ortalama olarak günde insan ölçülerine göre 2,5 içki eşdeğeri alkol tükettiğini gösterdi.Dartmouth Üniversitesi’nden evrimsel biyolog Nathaniel Dominy, çalışmaya katılmamış olmasına rağmen, “Veri seti oldukça ikna edici.

Doğu ve Batı Afrika’daki farklı bölgelerden geniş bir meyve yelpazesini kapsıyor.

Bu bulgular, tartışma yaratacak ve alanı ileriye taşıyacak nitelikte” diyor.ŞEMPANZELER ALKOLÜ BİLİNÇLİ Mİ TERCİH EDİYOR?Çalışmayı yürüten bilim insanları, şempanzelerin alkollü meyveleri bilinçli olarak aradığına inanıyor.

California Üniversitesi, Berkeley’den biyolog Aleksey Maro ve ekibi, iki farklı şempanze popülasyonunda en popüler meyvelerin en yüksek alkol içeriğine sahip olduğunu keşfetti: Uganda’daki Kibale Ulusal Parkı’nda Ngogo’da bir tür incir ve Fildişi Sahili’ndeki Taï Ulusal Parkı’nda bir tür erik.Maro, alkol içeriğinin şempanzelere meyvenin yüksek şeker içeriğine sahip olduğunu ve dolayısıyla daha fazla besin sunduğunu işaret edebileceğini belirtiyor.

Ancak ekliyor: “Alkolün kendisi de çekici olabilir.”Şempanzeler ve insanlar arasında paylaşılan genetik ve evrimsel tarih, bu çalışmanın insanlardaki alkol çekiciliğinin çok eskiye dayandığını desteklediğini gösteriyor.SARHOŞ OLMUYORLARMeyvelerin alkol içeriği çok yüksek değil; şempanze diyetinde ortalama sadece %0,3 alkol bulunuyor.

Ancak bir şempanze günde yaklaşık 4,5 kg meyve tüketebildiğinden, bu, ortalama 14-15 gram alkole denk geliyor.

Bir standart insan içkisi yaklaşık 10 gram alkol içerir, ancak şempanzeler insanlardan çok daha az kiloda olduğu için bu miktar, insan ölçülerinde yaklaşık 2,5 içkiye eşdeğer.Maro, “Bu tüketim, şempanzelerin kahvaltı, öğle yemeği ve akşam yemeği boyunca, yani gün boyu yemek yemeleri sırasında gerçekleşiyor,” diyor.

Ancak sevdikleri meyvelerle dolu bir ağaç bulduklarında, bazen “aşırı yeme” davranışı sergiliyorlar.

İncirleri ağızlarına doldurup sularını (ve alkolünü) emiyor, ardından kuru posayı yere tükürüyorlar.

Bilim insanları, bu davranışın insanlardaki sağlıksız aşırı tüketimden farklı olarak, şempanzeler için doğal ve normal olduğunu belirtiyor.ÇALIŞMANIN EKSİKLERİCentral Florida Koleji’nden biyolog Matthew Carrigan, çalışmanın şempanzelerin gerçekten ne kadar meyve yediğini doğrudan ölçmediğini, sadece farklı meyve türlerini yeme sürelerini dikkate aldığını belirtiyor.

Amsterdam Üniversitesi’nden primatolog Karline Janmaat ise şempanzelerin yere düşürdüğü veya bıraktığı meyvelerin alkol içeriğinin, yedikleri meyvelerden daha yüksek veya daha düşük olabileceğini ifade ediyor.Maro, şempanzelerin tükettiği alkol miktarını daha doğrudan ölçmek için idrar örnekleri topladığını ve bu örneklerin daha net bilgiler sağlayabileceğini söylüyor.

Bu, özellikle Kibale Ulusal Parkı’nda bol miktarda olgun incir bulunan ağaçlarda gözlemlenen büyük şempanze topluluklarının davranışlarını anlamada yardımcı olabilir.KONTROLSÜZLÜK TEHLİKESİJanmaat, çalışmanın tahminleri doğru olsa bile, vahşi doğada şempanzelerin muhtemelen sarhoş olmadığını ve olmaması gerektiğini vurguluyor: “Ağaçlara tırmanıp yuva yapmak için yüksek dallara çıkmaları gerektiğinde sarhoş olmak çok tehlikeli.”Ancak sınırsız alkol erişimi sağlandığında, şempanzeler durmayı bilmeyebilir. 1960’larda yapılan ve bugün izin verilmeyecek bir deneyde, şempanzelere sınırsız alkol verildiğinde bazıları hiç dokunmazken, bazıları gözle görülür şekilde sarhoş olana kadar içti.Guinea’daki vahşi şempanzeler, insanların fermente palm şırasını toplamak için kullandığı kaplardan sünger gibi yapraklar kullanarak alkollü içecek tüketti.

Exeter Üniversitesi’nden koruma bilimcisi Kimberley Hockings, bu şempanzelerin ortalama %3,1, bazen %6,9’a varan alkol içeriğine sahip içeceği büyük miktarlarda tükettiğini gözlemledi.

Bazıları sonrasında tuhaf davranışlar sergilese de, Hockings bunun olağan dışı bir durum olduğunu ve şempanzelerin meyvelerden sarhoş olmasının pek olası olmadığını belirtiyor.Carrigan’ın daha önceki bir çalışması, şempanzeler, insanlar ve gorillerin alkol metabolizmasında kullanılan bir enzimde diğer primatlardan 40 kat daha hızlı çalışan bir genetik mutasyonu paylaştığını ortaya koydu.

Bu, alkolü yiyecek yoluyla yavaşça tükettiklerinde, alkolün büyük kısmının kana ulaşmadan parçalandığını gösteriyor.Kaynak: National Geographic