Kayseri Palas'ta 'Kara Yapıklılar' Geleneksel Baş Bağlamayı Yaşatıyor

Kayseri Palas'ta 'Kara Yapıklılar' Geleneksel Baş Bağlamayı Yaşatıyor ESMA KÜÇÜKŞAHİN - Kayseri'nin Sarıoğlan ilçesi Palas Mahallesi'nde yaşayan 60 yaş üstü kadınlar, geleneksel "baş bağlama" biçimleriyle dikkati çekiyor.

Kent merkezine 50 kilometre uzaklıktaki Palas Mahallesi'nde yaşayan ve halk arasında "baş bağlı kara yapıklılar" olarak bilinen kadınlar, siyah uzun başörtülerinin üzerine başka bir siyah örtüyü dolayarak alınlarının üzerine bağlıyor.

Evlendikleri yıllarda beyaz ya da renkli örtüler kullanan kadınlar, yaşları ilerledikçe ya da bir matem, kayıp yaşamalarının ardından siyahı tercih ediyor.

Son yıllarda azalan baş bağlama yöntemi, mahallede genellikle 60 yaş üstü kadınlarda görülüyor.

Selçuklu ve Osmanlı izleri mahalle kültüründe Palaslılar Sosyal Kültür ve Dayanışma Derneği Başkan Yardımcısı Murat Özdemir, AA muhabirine mahalle hakkında bilgi vererek, "Palas Mahallesi'nin Selçuklu'dan itibaren büyük yerleşim yeri olduğunu, mahallede 1232 yılından kalma 300 kişilik Selçuklu Camisi bulunduğunu" söyledi.

Özdemir, Osmanlı arşivlerinde de Palas'ın adına rastladıklarını belirtti ve bu iki medeniyetin izlerine halkın giyiminde, yaşam tarzında rastlandığını ifade etti.

Özdemir, halk arasında "baş bağlı kara yapıklılar" dedikleri kadınların kendilerine özgü bir bürünme biçimi olduğunu vurgulayarak şunları söyledi: "Bu medeniyet köprüsü kopmadan gelecek nesillere aktarmak istiyoruz.

Bu örtme biçimi, Selçuklu, Osmanlı örtünmesine benziyor.

Başa takılan sarığın biraz daha değişim geçirmiş hali.

Selçuklu kadınlarının baş bağlama şekline bakınca bu kadınların baş örtülerini andırıyor.

Nesilden nesle aktarılırken değişiklik geçirmiş hali.

Gelin olduklarında beyaz ya da desenli örtü takıyorlarmış.

Daha sonra yaş ilerledikçe siyah takıyorlar.

Siyah, bir matemin, bir ağır başlılığın simgesi olmuş.

Bir acıyla karşılaşanlar, eşini, çocuğunu kaybedenler siyah örtüyle daha erken tanışabiliyor." Günümüzde uygulama ve nüfus Özdemir, kırsaldaki mahallenin göç vermediğini ve yaklaşık 5 bin nüfusa sahip olduğunu belirterek, "Mahalle öz kültürüyle yaşıyor.

Dışarıdan etkileşim almadığı için örtünme şekli kalmış. 100-150 kadın bu örtüyü kullanıyor.

Bu kadınlar bu kültürün son temsilcileri, yeni nesil artık bunu kullanmıyor." dedi.

Mahalle sakinlerinin sözleri Hatice Oral (65) örtülerine "kara yapık" dediklerini belirterek, "Yeni yetişenlerimiz bunu takmıyor.

Önceki nesiller biraz bunun renklisini takıyor.

İş görürken başımızdan düşmesin diye bu şekilde takıyoruz." diye konuştu.

Ayşe Baydemir (81) ise, "65 yıldır bu şekildeyim.

Hiç beyaz örtüyle bürünmedim.

İş görürken örtümüz düşmesin diye takıyoruz.

Ankara'da kaldım 3 yıl, beni doğulu sanıyorlardı." ifadelerini kullandı.

Nazlı Akkaş (75), örtünme şekillerinin bir gelenek olduğunu, annelerinin ve ninelerinin kenarları oyalı, daha renkli örtüler kullandıklarını; köyde iş yaparken her zaman bu şekilde başlarını bağladıklarını söyledi.

Akkaş, artık bu örtüyü çarşıda, pazarda bulamadıklarını, umreye gidenlerin getirdiğini ve dağıttığını anlattı.

Havva Özer (80), gelin olduktan sonra bu şekilde örtünmeye başladığını belirterek, "Harmana gideriz, düven süreriz, sap saçarız o sırada yel eser başımız açılmasın diye bunu takarız." dedi.

Ayşe Altındağ (70) ise eskiden örtünün ucuna altın ve boncuk taktıklarını, 60 yıldır bu şekilde büründüğünü söyledi.

Palas Mahallesi'ndeki "baş bağlı kara yapıklılar" geleneği, bölgenin tarihsel mirası ve kırsal yaşantının korunmasıyla bugün hâlâ mahalle yaşamının görünür bir parçası olarak varlığını sürdürüyor.