Haber Detayı
Çığır açan buluş: Kanseri 10 yıl önceden tespit ediyor
Tıp dünyasında erken teşhisin sınırlarını zorlayan bir gelişme yaşandı. ABD’nin önde gelen sağlık sistemlerinden Mass General Brigham MGB bünyesindeki bilim insanları İnsan Papilloma Virüsü HPV ile ilişkili baş ve boyun kanserlerini Özellikle Orofarinks Kanserlerini belirtiler ortaya çıkmadan neredeyse 10 yıl önce tespit edebilen çığır açan bir sıvı biyopsi testi geliştirdiklerini duyurdu. ’HPV-DeepSeek’ adı verilen bu yeni nesil kan testi onkoloji alanında devrim niteliğinde bir dönüm noktası olarak kabul ediliyor.
Mass General Brigham (MGB) araştırmacılarının yürüttüğü ve bilim çevrelerinde büyük yankı uyandıran çalışma, HPV-DeepSeek testinin kan dolaşımındaki viral DNA parçacıklarını tespit etme yeteneği sayesinde yüksek bir hassasiyet ve özgüllükle kanserli durumu yıllar öncesinden belirleyebildiğini ortaya koydu.
Bilimsel dergilerde yayınlanacak olan araştırmaya göre testin başarı oranı %99 hassasiyet ve özgüllük seviyelerine ulaşıyor.
Bu özellikle son yıllarda batı toplumlarında görülme sıklığı hızla artan HPV kaynaklı Orofarinks (yutak) kanserleriyle mücadelede yeni bir çağın kapısını aralıyor.
HPV-DeepSeek Nasıl Çalışıyor?
Teknolojinin Derinlemesine Analizi HPV-DeepSeek, geleneksel yöntemlerden farklı olarak, tümör hücrelerinden koparak kan dolaşımına karışan mikroskobik düzeydeki HPV DNA fragmentlerini (hücre dışı DNA – cfDNA) hedef alıyor.
Bu teknoloji, tam genom dizileme (Whole-Genome Sequencing) adı verilen ileri düzey bir genetik analiz metodunu kullanıyor.
Derin Dizileme Yeteneği: Test, kan örneğindeki az sayıdaki viral DNA parçasını dahi 'derinlemesine dizileyerek' tespit edebiliyor.
Hassasiyet ve Özgüllük: MGB araştırmacıları, HPV enfeksiyonu taşıyan ancak henüz kanser geliştirmemiş bireyler ile kanserli hastaları ayırt etmede testin neredeyse kusursuz bir başarı sergilediğini belirtiyor.
Viral DNA'nın tümörün bir parçası olup olmadığını yüksek doğrulukla saptaması, yanlış pozitif oranını minimuma indiriyor. 10 Yıllık Pencere: Araştırma verileri, testin, kanserin klinik olarak teşhis edilebilir hale gelmesinden önceki 10 yıllık latent (sessiz) dönemde dahi pozitif sonuç verebildiğini gösteriyor.
Bu, hekimlere erken müdahale ve belki de kanserin tam olarak oluşmasını engelleme fırsatı sunuyor.
Konuya ilişkin değerlendirmede bulunan MGB'deki araştırmanın başındaki bilim insanları, 'HPV-DeepSeek, erken teşhis alanında bir paradigma değişimini temsil ediyor.
Baş ve boyun kanserleri, geç teşhis edildiğinde agresif seyredebilen ve tedavi zorluğu yaratan kanser türleridir.
Bu test sayesinde, kanser henüz mikroskobik düzeydeyken ve cerrahi ile tamamen ortadan kaldırılabilecek evredeyken yakalama şansımız olacak,' ifadelerini kullandı.
Bu erken tespit yeteneği hastalara minimal invaziv (az girişimsel) tedavi seçenekleri sunulması, yaşam kalitesinin artırılması ve en önemlisi sağkalım oranlarının dramatik bir şekilde yükseltilmesi anlamına geliyor.
Neden Baş ve Boyun Kanserlerinde Erken Tanı Hayati?
Baş ve boyun kanserleri, özellikle de yutak (orofarinks) bölgesi kanserleri, son yıllarda tütün ve alkol kullanımı gibi geleneksel risk faktörlerinin yanı sıra, giderek artan oranda HPV (çoğunlukla Tip 16) enfeksiyonu ile ilişkilendirilmektedir.
Batı ülkelerinde orofarinks kanserlerinin yarıdan fazlasının artık HPV kaynaklı olduğu tahmin ediliyor.
Bu kanserlerin en büyük zorluğu, erken evredeki belirtilerin genellikle belirsiz olmasıdır: uzun süren boğaz ağrısı, yutkunma zorluğu, geçmeyen kulak ağrısı veya boyundaki ağrısız şişlik gibi şikayetler, sıklıkla enfeksiyon veya daha az ciddi durumlarla karıştırılır.
Bu durum, teşhisin gecikmesine ve kanserin ilerlemesine neden olur.
HPV-DeepSeek gibi bir kan testi, klinik belirtilerin ortaya çıkmasını beklemeden, sadece risk grubundaki bireylerin (örneğin belirli bir yaş grubundaki ve cinsel geçmişi olan kişiler) düzenli taranmasını sağlayarak bu kritik gecikme süresini ortadan kaldırabilir.
HPV Aşılarının Rolü ve Yeni Testin Kapsamı HPV aşıları (örneğin Gardasil 9), başta rahim ağzı kanseri olmak üzere, HPV kaynaklı anal, vulva, vajina ve aynı zamanda baş ve boyun kanserlerine karşı da koruma sağlamaktadır.
Halihazırda aşılanmamış veya aşılanma yaşını geçmiş olan geniş bir risk grubu mevcuttur.
HPV-DeepSeek testi, bu geniş grubun rutin taranması için pratik düşük maliyetli ve invaziv olmayan (girişimsel olmayan) bir alternatif sunmayı hedefliyor.
Kanser gelişimini semptomların ortaya çıkmasından çok daha önce saptayarak, aşının koruyuculuğundan yararlanamayan veya enfeksiyonu erken yaşta almış bireyler için hayati bir 'güvenlik ağı' görevi görecektir.
Kaynak: massgeneralbrigham.org Fotoğraflar: Yapay Zeka İle Üretilmiştir
