Özel bir apartman: Letafet... Eczane-i Hamdi'nin hikayesi

Sinem Us'un kaleme aldığı Remzi Kitabevi'nden çıkan "Eczanedeki Kırmızı Dolap", Osmanlı'dan Cumhuriyet'e, eczacılıktan futbola, tiyatroya uzanan dönemde eczacılık mesleğinin ve İstanbul'un sosyal tarihinin kesişim noktalarını ele alan bir eser olarak dikkat çekiyor.Kitap, eczane raflarının ardındaki sırları, ilaç bilimiyle iç içe geçmiş kişisel hikâyeleri ve İstanbul'un semtlerindeki kültürel dönüşümleri merkeze alarak, bir ailenin eczacı nesilleri üzerinden Türk toplumunun modernleşme sürecini anlatıyor.

Yazar, eczaneleri sadece tıbbi mekânlar olarak değil, aynı zamanda toplumsal değişimlerin, devrimlerin ve günlük hayatın tanıkları olarak konumlandırıyor.LETAFET APARTMANIKitaptaki dikkat çeken bir bölümde ise, İstanbul'un Vezneciler semtinde, 20. yüzyıl başlarında inşa edilmiş ve 1950'lerin sonunda yıkılmış olan Letafet Apartmanı’na değiniliyor.

Apartman, Osmanlı'dan Cumhuriyet'e uzanan dönemde eczacılıktan tiyatroya, devrimden milli mücadeleye kadar pek çok tarihi olaya tanıklık etmiş sıra dışı bir yapı olarak hafızalarda yer ediyor.İstanbul Bahçekapı semtinde 1898 yılında açılan bir Türk eczanesinin, dönemin sosyal yapısı içinde nasıl dikkat çektiği de anlatılan bölümde İkdam Gazetesi’nin “Bir ceylan yavrusu aslanlar içinde” başlığıyla yayımladığı makaleye değinilirken, 1898'de İstanbul'un Bahçekapı semtinde açılan ilk Türk eczanelerinden biri olan Eczahane-i Hamdi'nin bu bölgede bulunan eski ve ünlü eczaneler içinde bir Türk eczacı olan Hamdi Bey’in başarıya ulaşmasındaki zorluklarına anlatılıyor.Hamdi Bey'in ilaç üretimiyle (Kola Hamdi, Elixir Digestif gibi müstahzarlar) katkıları, eczanenin Vezneciler'e taşınması ve Letafet Apartmanı'ndaki yeni yerleşimiyle devam eden serüven, burada Resneli Niyazi'nin "Hürriyet Geyiği"nin sergilenmesi, Darülbedayi'nin kuruluşu, Türkiye Futbol Federasyonu'nun temelleri ve hatta 1920 işgal katliamı gibi olaylarla kesişiyor.Gelin hafızalarda iz bırakan bu tarihi, “Eczanedeki Kırmızı Dolap”tan dinleyelim…İLK TÜRK ÖZEL ECZANELERİNDENİkdam gazetesi, 1898 yılında İstanbul'un Bahçekapı Semti'nde bir eczane açılınca bu konuda bir makale yayımlar.

Gazete okurları o gün eczacılık tarihinin en şiirsel başlığıyla karşılaşırlar: "Bir ceylan yavrusu aslanlar içinde."O yıllarda İstanbul'da Sirkeci Garı'nın yakınında bulunan Bahçekapı'daki eczanelerin sahipleri hep gayrimüslimlerdir.

Eczacılık o zamana kadar sadece Rum ve Ermeniler tarafından yapılmaktadır.

Türkleri ise yalnızca aktarlık yaparlardı Mısır Çarşısı'nda.

İkdam gazetesindeki yazı, bu bölgede bulunan eski ve ünlü eczaneler içinde bir Türk eczacının başarıya ulaşmasının zorluklarını dile getirir.

Aslanlar arasındaki bu ceylan eczacı, İstanbul'da açılan ilk özel Türk eczanelerinden olan "Eczahane-i Hamdi'nin sahibi Hacı Hamdi Bey'in yanında altı yıl kadar çalışmış olan, Hamdi Bey ile ortak olarak Halep Ecza-nesini kuran Beşir Kemal (Pelin)'den başkası değildir.GAYRİMÜSLİMLERE İNAT ÖĞRENCİLERİ EĞİTTİHamdi Bey eczanesinde önce Türk öğrencilerin staj yapıp mesleği öğrenmelerinin, sonradan eczane sahibi olmalarının da yolunu açar.

Çünkü o dönemde Türk öğrenciler staj yapmak için eczane bulmakta zorlanmaktadırlar.

Bunun da nedeni, İstanbul'daki eczanelerin büyük çoğunluğunu oluşturan gayrimüslim eczacıların, eczanelerinde mesleği bu gençlere öğretmek istememeleridir.Eczahane-i Hamdi'de yetişen ceylan eczacılardan Beşir Kemal, Bahçekapı'da, Mehmet Kâzım Beşiktaş'ta ve Cemal Mehmet Kâzım da Üsküdar'da açar eczanesini.Hacı Hamdi Bey yeni ceylanlar yetiştirirken ilaç bilimi ve üretimiyle ilgili araştırma ve yayınlar da yapar, eczane laboratuvarında bazı tıbbi müstahzarlar hazırlar.

Bunlardan en bilinenleri "Kola Hamdi, Elixir Digestif Hamdi, Liquueur de Goudron, Dermophile, Sirop lodotannique Phosphate"dır.

Hamdi Bey 1895 yılında eczanesini Vezneciler'de bir dükkâna taşır.

Burada çıkan bir yangın sonrası bu sefer yine Vezneciler'de Letafet Apartmanı'nın sol alt köşesindeki dükkâna yerleşir ve büyük bir törenle açılış yapar.“HÜRRİYET GEYİĞİ”Letafet Apartmanı'nın tarihine baktığımızda, İstanbul'un bu önemli binasında bir başka geyik ile karşılaşırız. 1908 yılın-da Resneli Niyazi'nin İstanbul'a gelişiyle Letafet Apartmanı'nda geyik sergilenir.Resneli Niyazi, 3 Temmuz 1908 yılında emrindeki askerler-le Makedonya dağlarına çıkarak sarayın baskılarına karşı özgürlük mücadelesini başlatır.

Ve böylece II.

Meşrutiyet'in ilanına yol açan toplumsal hareketin de lideri olur.

Dağda bulunduğu sırada evcilleştirdiği, doğanın özgür bir canlısı olan ve dağlarda birlikte dolaştığı geyiğin ünü, bağımsızlık mücadelesinin bir sembolü olarak dilden dile yayılır.

Geyiğin, HürriyetKahramanı olarak tanınan Niyazi Bey'in yanından ayrılmaması ve onun mücadelesine olan desteğinden dolayı halk arasında "Hürriyet Geyiği" olarak tanınmasına neden olur.

Geyiğin resimleri gazetelerde, dergilerde birbiri ardına yayımlanınca halk, bodrum katında sergilenen meşhur geyiği görmek için Letafet Apartmanı'na koşar.Resneli Niyazi Bey'in geyiği, II.

Meşrutiyet'in ilanındaki rolünden dolayı önemli bir sembol olarak halkın hafızasında yer eder.Letafet Apartmanı Niyezi Bey'in geyiğine ev sahipliği yapmasının dışında, Türk Tiyatro Tarihi'nde de çıkar karşımıza.

Letafet Apartmanı, Serasker Rıza Paşa tarafından 20. yüzyılın başların-da konak olarak inşa edilmiş ve 1950'li yılların sonunda yıkılmış bir binadır.

Dört katlı binanın en üst katı ahşap olup köşesinde yuvarlak bir cumbası vardır.

Bina, Türk Tiyatro Tarihi'ndeki yeri bakımından önem taşır.

Osmanlı İmparatorluğu'nun ilk konservatuvarı olarak kurulan ve İstanbul Şehir Tiyatroları'nın çekirdeğini oluşturan Darülbedayi, 13 Ocak 1914 tarihinde bu binada açılmıştır.

Apartmanda kurulan konservatuvarda müzik ve tiyatro bölümleri bulunmaktadır.Darülbedayi'nin ilk edebi kurul üyeleri arasında ise Ahmet Haşim, Abdülhak Hamid, Yahya Kemal, Yakup Kadri Karaosmanoğlu gibi edebiyatımızın ustaları da bulunmaktadır.Darülbadeyi'de eğitim almak isteyenler ise sınava girerler.

Başarılı olanlar eğitimlerine devam eder.

Bu sınavı kazananlar arasında daha sonraki yıllarda tiyatromuzun ve sanat dünyamızın önemli isimleri olacak olan Muhsin Ertuğrul, Halit Fahri Ozansoy, Peyami Safa gibi öğrenciler de vardır.TFF, ilk olarak 'Futbol Heyet-i Müttehidesi' adında kurulduTFF BURADA KURULDUTürkiye Futbol Federasyonu da 1923 yılında Letafet Apartmanı'nın bir salonunda yapılan toplantıyla kurulurLetafet Apartmanı, 16 Mart 1920'de işgal devletleri tarafından yapılan bir katliamla da anılır.

İstanbul işgal altındayken Anadolu'da Mustafa Kemal Paşa'nın başlattığı Milli Mücadele devam ederken, Letafet Apartmanı karşısındaki binada sekiz Tük askeri yataklarında uyurlarken İngilizler üzerlerine ateş açarak onları şehit ederler.1908 Meşrutiyet Devrimi'nin en önemli hürriyet figürü olan geyiğin sergilenmesinin ardından, işgal yıllarında yaşanan katliam, Türk milletinin bağımsızlık yolunda verdiği mücadelenin bir sembolü olarak Letafet Apartmanı'nı günümüzde yıkılmış olsa da hafızalarda ölümsüzleştirir.İşgal İstanbul'unda ceylan eczacılar "Hürriyet Geyiği"nden aldıkları ilhamla bağımsızlık için Anadolu'ya geçen Mustafa Kemal Paşa'ya desteklerini sürdüreceklerdir...Deniz DeğerliOdatv.com