Çok kutuplu küresel düzensizlik - Nejat Eslen

“Fareyi yakal ıyorsa kedinin rengi önemli de ğildir” - Deng Şiaoping Donald Trump farklı bir ABD başkanı.

Bilindiği gibi Trump’ın stratejisi iki önemli ilkeye dayanmakta; “Önce Amerika” ve “Amerika’y ı yeniden b üyük yapmak”.

Trump bu stratejisi ile uluslararas ı işbirliği yerine yalnızca ABD ç ıkarlarını esas almakta, g ümrük vergilerini, koruyucu ticareti, ekonomik milliyetçili ği tercih etmekte, uluslararası hukuk ve ticaret kurallarını yok saymakta, ekonomik ve askeri baskıyı g üç arac ı olarak kullanmakta, m üttefiklerini ve uluslararas ı, anlaşmaları dışlamaktadır.

KURALLARA DAYALI DÜZENİ ÇÖKERTTİ Trump liderli ğinde ABD, m üttefiklerle ve ortaklarla birlikte çal ışmayı esas alan geleneksel stratejiyi terk eden, zaten zayıflamış olan kurallara dayalı uluslararası d üzeni çökerten ve kendi ç ıkarlarını tek taraflı dayatan bir g üç haline geldi.

ABD art ık g üvenilir bir devlet de ğil.

H âlâ ekonomisi, teknolojisi ve askeri yap ısı ile k üresel güç olan ABD, küresel lider olma yetene ğini de kaybetti.

Yumuşak g üç etkisi de giderek zay ıflayan ve yalnızlaşan ABD, artık kural koyan, d üzen kuran de ğil, kuralları çi ğneyen, d üzeni çökerten güç.

Bir ba şka ifade ile Trump uygulamaları ile hem ABD’nin k üresel liderli ğini sona erdirdi ve hem de kurallara dayalı d ünya düzenin tabutuna son çivileri çakt ı.

ÇOK KUTUPLU DÜZENSİZLİK Art ık d ünya kurals ız, dengesiz, belirsizlikler ve riskler ile dolu, çok kutuplu, ne zaman sona erece ği belli olmayan, d üzensiz bir sürecin içinde.

ABD’nin güç kaybetmesi, küresel liderli ğinin sonlanması, Çin’in ekonomik, teknolojik ve askeri güç olarak yükselmesi, Rusya, Hindistan ile bölgesel güçlerin giderek daha fazla jeopolitik etkiler olu şturması ile çok kutuplu, lidersiz, dengesiz, küresel düzensizlik olu ştu.

K üresel ve bölgesel jeopolitik dengeler olu şmadan bu çok kutuplu düzensizli ği, çok kutuplu düzene dönü şt ürmek zor...

ABD’NİN STRATEJİK AÇMAZI: ÇİN İ çinde bulundu ğumuz kuralsız, d üzensiz ve riskli bu süreçte dü ş ü şteki ABD ile y ükseli şteki Çin aras ındaki g üç mücadelesi önemli rol oynayacak.

ABD, Çin’in yükseli şini durdurmak istese de bunu ger çekle ştirecek potansiyeli yok; bu nedenle de ABD, Çin’in yükseli şini sadece geciktirmeye çal ışmakta.

Mutlak sonu ç sa ğlaması m ümkün olmayan bu eylem, ABD’nin Çin ile rekabetteki stratejik açmaz ını oluşturmakta.

Çin ve Rusya çok kutuplu düzenden yana.

Çin’in çok kutuplu dünya düzenini nihai hedef de ğil, ge çici ara süreç olarak de ğerlendirdiği; aslında k üresel liderli ği ve Çin merkezli dünya düzenini, Çin tarz ı kuralları hedeflediği iddiasını dikkate almak gerekir.

Ancak Çin’in henüz bu amaca ula şma kapasitesi yok.

Çin’in rengi önemli olmayan kedisi fareleri tutmaya devam etmekte.

Çin kedisinin önünde tutmas ı gereken daha çok fare var.

Bu, Çin’in potansiyelini geli ştirmesi, eylemini zamana yayması, sabırla hareket etmesi anlamına gelmekte.

Sabır ise Çin stratejisinin temel ilkesi.

Jeopolitik ile birlikte jeoekonominin ve yeni teknolojilerin rekabette belirleyici oldu ğu bu ge çi ş s üreci, Türkiye gibi bölgesel güçler için ciddi riskler ve önemli f ırsatlar sunmaktadır.

Bu s ürecin anla şılması, tanımlanması; riskleri savmak, ç ıkarları geliştirmek i çin derinli ğine analiz edilmesi gerekmektedir.

İşte bu nedenle de siyasetten bağımsız, objektif değerlendirmeler yapan, gelecek ile ilgili senaryolar geliştiren, “Milli Jeopolitik Araştırmalar Merkezi” gecikmeden kurulmalıdır.

Emekli Tuğgeneral Nejat Eslen