Trump’ın barış planına Ukrayna’dan şart! Zelenskiy kendi derdine düştü

ABD Başkanı Donald Trump yönetiminin Rus diplomatlarla beraber hazırladığı 28 maddelik Rusya-Ukrayna savaşını bitirecek barış taslağının ayrıntıları ortaya çıktı.

Trump yönetiminin Ukrayna için hazırladığı barış planının, Kiev'den kapsamlı toprak ve güvenlik tavizleri talep ettiğini ortaya koydu.

Plan, Moskova'ya ise ekonomik ve siyasi büyük teşvikler, hatta ABD'nin Ukrayna'nın bazı bölgeleri üzerindeki Rus iddialarını tanıması gibi ayrıcalıklar sunuyor.

Amaç, dört yılı aşkın süredir süren savaşı durdurmak.

Beyaz Saray, Trump'ın Ocak 2021'de göreve başlamasının ardından çatışmayı sona erdirmek için görüşmeler yürütüyordu.

Ancak Başkan ve üst düzey danışmanlarının Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenskiy'e sunduğu tekliflerin ayrıntıları uzun süre gizli kaldı.

Planın şartları neler?

Wall Street Journal'ın içeriğine ulaştığı sızan ve Beyaz Saray tarafından doğrulanan taslakta, Ukrayna'nın şu anda kontrolünde olan Donbas bölgesini Moskova'ya bırakması ve diğer bazı bölgelerde Rusya'nın fiili kontrolünü kabul etmesi öngörülüyor.

Ayrıca Ukrayna ordusu 600 bin askerle sınırlanacak ve NATO'ya katılma hedefi rafa kaldırılacak.

Uzmanlara göre, taslak Putin'in savaşın sona erdirilmesine dair uzun süredir dile getirdiği taleplerin çoğunu karşılıyor.

Ukrayna'ya sunulan teşvikler ise sınırlı; bu, Trump'ın önceliğinin Kremlin'in 2022'deki işgaline karşı destek sağlamak değil, kanlı çatışmayı sona erdirmek olduğunu gösteriyor.

Bazı analistler, taslağın Ukrayna'nın uzun süredir savunduğu pozisyonlarla çeliştiğini ve müzakere için 'başlangıç noktası olamayacağını' söylüyor.

ABD'den Ukrayna'ya güvence ve ekonomik teşvikler Taslağın yanı sıra ABD'nin hazırladığı ayrı bir belge, Rusya savaşını yeniden başlatırsa Ukrayna'ya verilecek güvenlik garantilerini içeriyor.

Bunlar arasında 'istihbarat ve lojistik destek' veya 'müttefiklerle danıştıktan sonra uygun görülecek diğer adımlar' bulunuyor.

Belgede ABD'nin doğrudan askeri müdahale taahhüdü yer almıyor; garantiler 10 yıl süreyle geçerli olacak ve uzatılabilecek.

Eğer plan uygulanırsa, Rusya G8'e yeniden davet edilecek, Batı'nın uyguladığı yaptırımların bazıları kaldırılacak ve Washington ile Moskova yapay zeka, enerji projeleri, veri merkezleri ve nadir toprak madenciliği gibi alanlarda iş birliği yapacak.

Beyaz Saray Sözcüsü Karoline Leavitt, planın 'her iki tarafın da kazanacağı bir senaryoyu hedeflediğini' belirtti.

ABD yetkilileri, planın detaylarını dikkatle Kiev ile koordine ettiklerini söylüyor.

Ukrayna Ulusal Güvenlik ve Savunma Konseyi Sekreteri Rustem Umerov, planın 'çoğunluğunu' desteklediğini açıkladı.

Zelenskiy de planı dinledikten sonra ABD ile iş birliğine hazır olduğunu ifade etti.

Zelenskiy kendi derdine mi düştü?

Wall Street Journal'ın iddiasına göre Ukrayna Ulusal Güvenlik Konseyi Genel Sekreteri Rustem Umerov, Trump yönetiminin sunduğu barış anlaşması taslağındaki 28 maddeden birinde önemli bir değişiklik yaptı.

Orijinal metinde Ukrayna'nın aldığı tüm uluslararası yardımların denetlenmesi isteniyordu.

Bu madde, yolsuzlukları açığa çıkarmayı hedefliyordu.

Revize edilen taslakta denetim şartı kaldırıldı ve bunun yerine tüm tarafların 'savaş sırasındaki eylemlerine tam af' tanınacak.

Kiev'den tepkiler: Zelenskiy'nin görevden alınması gündemde Diğer taraftan bazı üst düzey Ukraynalı yetkililer toprak kaybını kabul etmeyeceklerini açıkladı.

Ukrayna'nın BM Daimi Temsilcisi Yardımcısı Khrystyna Hayovyshyn, 'Savunma hakkımıza veya silahlı kuvvetlerimizin boyut ve kabiliyetlerine herhangi bir sınırlamayı kabul etmeyeceğiz' dedi.

Plan ayrıca Ukrayna'nın 100 gün içinde seçim yapmasını ve Zelenskiy'nin olası olarak görevden alınmasını öngörüyor.

Bu, özellikle yönetimde artan yolsuzluk skandallarıyla bağlantılı olarak tartışmalı bulunuyor.

Rusya'nın beklentileri yüksek Kremlin Sözcüsü Dmitry Peskov, tarafların aktif bir ateşkes görüşmesinde olmadığını ve anlaşmanın savaşın kök nedenlerini çözmesi gerektiğini söyledi.

Belgede, Luhansk, Donetsk ve Kırım bölgeleri fiilen Rusya'ya tanınacak, Moskova ise Ukrayna'yı yeniden işgal etmeme sözü verecek.

Ayrıca zorla kaçırılan Ukraynalı çocukların durumunu ele almak için aile rehabilitasyon programı kurulması planlanıyor.

Ukrayna, Avrupa Birliği'ne katılma hakkını koruyacak ve plan, Rusya'nın komşu ülkelere saldırmamasını da şart koşuyor.

Avrupa hükümetleri ise taslağın hazırlanmasında yer almadı ve içeriği hakkında bilgilendirilmedi ABD'nin çıkarı ne olacak?

ABD, Ukrayna'nın yeniden inşasından faydalanacak; doğal gaz hatlarının yeniden kurulması, yapay zekâ projeleri ve veri merkezleri için fon oluşturulması planlanıyor.

Ayrıca Zaporijya nükleer santralinin enerji dağıtımı Rusya ve Ukrayna arasında paylaşılacak.

Taslak, Avrupa'daki 300 milyar dolarlık Rus merkez bankası varlıklarının akıbetini de belirlemeyi hedefliyor.

Avrupa liderleri, Ukrayna'ya daha avantajlı bir plan sunmak için kendi karşı tekliflerini hazırlıyor.

Ancak Kiev henüz resmi olarak bu plana katılmayı kabul etmedi.