Haber Detayı
‘Sefertepe’de kafatası gizemi
Neolitik Çağ’a ışık tutan Sefertepe, kazılarda bulunan 50’yi aşkın kafatasıyla dönemin ‘ritüelleri’ni de ortaya çıkarttı. Niş odalarda sergi amaçlı konuldukları düşünülen kafatasları arasında 6 aylık bebek de var...
12 bin yıllık Neolitik geçmişi aydınlatan Taş Tepeler Projesi, beşinci yılına girdi. 2025 yılında 40 önemli buluntu ortaya çıkarılan tepelerden en önemli buluntulardan ikisi ise Şanlıurfa Viranşehir’deki Sefertepe kazılarından elde edildi.
Sefertepe’de çift insan yüzü başlı boncuk ile bir platform üzerindeki iki insan yüzü ortaya çıkarıldı.
Şanlıurfa’nın en doğusunda yer alan antik kent, son beş yılda ortaya çıkarılan kafataslarıyla da arkeoloji dünyasının ilgisini çekti.
Karahantepe’de bir araya geldiğimiz Sefertepe Kazı Başkanı Doç.
Dr.
Emre Güldoğan, şehirdeki kafatasları gizemini Hürriyet’e şöyle anlattı:NİŞ ODALARDA RİTÜEL“İlk kafatasları 2021 yılında geldi. 2024’te ise bir oda içerisinde 22 tane sadece kafaların konulduğu bir odacık ile yine kazı alanındaki bir yapının içerisinde niş dediğimiz alanın içerisinde yan yatırılmış sergilenme amaçlı konulduğunu düşündüğümüz bir kafatası çıktı.
Bunlar özellikle Neolitik dönemde gömüt geleneğinin anlaşılması açısından önemli uygulamalar. 2024’te açtığımız kafataslı odanın içerisinde ikinci bir seviye daha olduğunu tespit ettik.
Bizim en iyi bildiğimiz bu konuyla ilgili örnek Diyarbakır’daki Çayönü yerleşimiydi.
Yani kafataslı yapı var orada.
Fakat kafataslı yapının olduğu Çayönü yerleşimi Sefertepe’ye göre dönemsel olarak biraz daha genç.
Tarihler şu anda M.Ö. 8 bin 500’leri veriyor; bu Çayönü’ndeki orta PPNB’ye (Çanak Çömleksiz Neolitik B) tarihlenen örneklerdi.
Sefertepe’deki bu seneki kazılarda belli mekânların belli bölümlerinde yine kafataslarının konulduğu yeni hücreler bulduk.
Bu kafataslarının biraz daha bir mezar geleneğinin ya da ritüel uygulamaların yapıldığı alan gibi tespit edilmiş ya da kullanılmış olma ihtimalini güçlendiriyor.
ALTI AYLIK BEBEK DE VARKafataslarının olduğu odadan gelen ilk sonuçlar, altı aylık bebekten 40 yaşındaki bireylere kadar belirli bir grubun orada bilinçli bir şekilde kafalarının muhafaza edildiğini gösteriyor.
Antropoloğumuz Yılmaz Selim Erdal Hoca’nın verdiği bilgiler bunlar.
Şu an elimizdeki kafatası sayısı 50’yi geçti.
Bu Neolitik dönemi için ünik örneklerden biri.
Bu açıdan da önemli.”BONCUKLU SÜSLEMESefertepe, kafatasları kadar boncuk işçiliği ile de dikkat çekiyor.
Son olarak da çift insan yüzü başlı boncuk bulundu.
Güldoğan, “Sefertepe’de ciddi anlamda boncuk işçiliği var.
Bu sene çift insan yüzü başlı boncuk vardı.
Önemli sembolik buluntulardan biri de onlar olmuştur” dedi.
KABARTMADAKİ İNSAN YÜZLERİ- Sefertepe Kazı Başkanı Güldoğan, yeni buluntulardan dikkat çeken bir platformdaki iki insan yüzüne ilişkin olarak da şunları aktardı: “Özel bir yapı içerisinde, yüksek kabartma şeklinde yapılmış iki insan yüzü var.
Yüzlerden bir tanesi gözler, burun, ağız betimleri Karahantepe’ye benziyor.
Sadece gözler buradan biraz daha üslup olarak farklı.
Göz ve gözbebekleri yapılmış durumda.
Diğeri ise daha yüksek kabartma olarak adlandırdığımız gözler, gözbebeği, burun, dışında kulaklar da çok iyi biçimde biçimlendirilmiş.
Çizgisel halde gözbebekleri net bir şekilde ortaya konmuş.
Bu iki özellikle de aslında bu platformun özel bir işlev için kullanıldığını düşündürtüyor.
İki farklı üslupta yapılmış insan yüzü, daha önce bu bölgede bilinenlerden farklılık gösteriyor.
Daha sonraki yıllarda, alan genişledikçe, bu alanların ne amaçla kullanıldığına dair daha detaylı bilgiler de söyleme şansımız olacak.”
