‘Anayasada ‘yumuşama’ mesajı

Eski TBMM Başkanı Prof.

Dr.

Mustafa Şentop, Türkiye Basın Federasyonu (TÜBAF) tarafından düzenlenen ‘Anadolu Sohbetleri’ programı kapsamında gazetecilerle bir araya geldi.

Mustafa Şentop, PKK’nın silah bırakması süreci, yeni anayasa tartışmaları, Can Atalay kararı ve Suriye’deki gelişmeler üzerine açıklamalarda bulundu. ‘VATANDAŞLIK TANIMINDA SERT REFLEKS VAR’ Konuşmasının geniş bir bölümünü yeni anayasa tartışmalarına ayıran Şentop, mevcut anayasanın özellikle bazı maddelerinde, yazıldığı dönemin şartlarının belirleyici olduğunu ve bu nedenle bugün artık toplumsal ihtiyaçlarla tam olarak örtüşmeyen zorlayıcı ve sınırlayıcı hükümler bulunduğunu savundu. 1982 Anayasası’nın, darbelerin gölgesinde ve güvenlik merkezli bir anlayışla hazırlandığını kaydeden Şentop, bunun özellikle dil, vatandaşlık tanımı ve kimlik tartışmaları gibi alanlarda metne sert refleksler olarak yansıdığını söyledi.

Şentop, anayasal düzenlemelerin artık daha özgürlükçü, kapsayıcı ve güncel sosyolojik gerçekliği dikkate alan bir çerçeveye oturtulmasını istedi.

Bu bağlamda, anayasanın hem devletin bütünlüğünü hem de vatandaşların kimliklerini zorlayıcı olmadan tanıyan, toplumsal farklılıkları çatıştırmak yerine buluşturan bir anlayışla yeniden ele alınabileceğini ifade etti.

ANADİL MESAJI Özellikle dil meselesi üzerinden yürüyen tartışmaları değerlendiren Şentop, mevcut anayasanın 42’nci maddesinde yer alan “Hiçbir dil Türk vatandaşlarına anadil olarak öğretilemez.” ifadesinin tarihsel bağlamı dikkate alındığında dönemsel kaygıları yansıttığını; ancak bugün aynı kaygıların toplumsal gerçeklik açısından geçerliliğini büyük ölçüde yitirdiğini söyledi.

Şentop, “Aynı hüküm içinde ‘öğretilebilir ama öğretilemez’ gibi çelişkili ifadeler var.

Bugün zaten farklı diller öğretiliyor.

Bu, anayasal olarak da mümkündür.” değerlendirmesinde bulundu.

Vatandaşlık tanımıyla ilgili tartışmalara da değinen Şentop, anayasal metinlerde kültürel kimliklerin açıkça sıralanması ya da “kurucu unsur” biçiminde bir hiyerarşi yapılmasının, anayasanın işleviyle uyumlu olmadığını dile getirdi.

Anayasaların toplumsal birlik ve ortak tarih inşası için değil, hukukî düzeni belirlemek ve temel hak–özgürlükleri güvence altına almak için yazıldığını savunan Şentop, Türkiye’de bazı kesimlerin yeni anayasadan kimliklerini metin içinde ayrıcalıklı bir statüyle tanımlamasını beklemesinin gerçekçi bir yaklaşım olmadığını ifade etti. ‘KİMLİKLER ARASI AYRIM YAPAN DİL YERİNE…’ Şentop, Türkiye’de ortak hayatın ve toplumsal dayanışmanın, anayasal metinlerde geçen kelimelerle değil; tarih boyunca birlikte yaşama kültürü, ortak fedakârlık ve karşılıklı saygı üzerinden şekillendiğini söyledi.

Bu nedenle yeni anayasanın, kimlikler arasında ayrım yapan veya herhangi bir gruba “kurucu unsur” sıfatı atayan bir dil yerine, tüm vatandaşları eşit kabul eden, kapsayıcı ve birleştirici bir yaklaşımı benimsemesi gerektiğini öne sürdü.

Terör örgütü mensuplarının affına yönelik bir soruya Şentop, şu yanıtı verdi:  “Bu teknik bir mesele.

Bütün bir tabloyu görüp kaç kişi var, bunların işlediği suçlar nasıl nitelendirilir buna bakılması lazım.

İndirimin ötesinde bir daha benzer suçları işlememek adına bir süre tanıyarak, örneğin 5 yıl içinde suçları işlememe durumunda bir cezasızlık hali olabilir.” Erdoğan yeniden aday olabilir mi?

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın seçimlerde yeniden cumhurbaşkanı adayı olup olmayacağına ilişkin soru üzerine Şentop, şunları kaydetti: “Sayın Cumhurbaşkanımızın önümüzdeki seçimlerde tekrar aday olabilmesi için anayasada bir imkan var.

Yani ‘bu yol kapalıdır’ denemez.

Anayasada buna imkan veren bir düzenleme var.

Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından seçimlerin yenilenmesi kararı verildiği takdirde, Sayın Cumhurbaşkanımız tekrar aday olabilir.

Dolayısıyla anayasayı değiştirme, iki dönem kuralını kaldırma gibi bir şeye ihtiyaç yok.

TBMM tarafından seçimlerin yenilenmesi kararı alındığı takdirde Sayın Cumhurbaşkanımız tekrar aday olabilir.

Dolayısıyla bunun için anayasayı değiştirme, iki dönemi kaldırma gibi bir şeye ihtiyaç yok.

Bunun böyle bir yolu var.” İki dönem sınırının kaldırılıp kaldırılmayacağıyla ilgili soru üzerine Şentop “Bazı ülkelerde arka arkaya iki dönem sınırlaması var.

Bir dönem ara verdikten sonra bir daha devam etme gibi.

Dolayısıyla bu bir nas değil.

Değiştirilebilir, konuşulabilir.” ifadelerini kullandı.

Şentop, Can Atalay’ın milletvekilliği ile ilgili Anayasa Mahkemesi kararlarına ilişkin soruya verdiği yanıtta, bireysel başvuru kararlarının bağlayıcı olduğunu vurguladı.