Sumak nerelerde, hangi yemeklerde kullanılır? Sumak nasıl tüketilir? ymk

Türk mutfağı başta olmak üzere Orta Doğu ve Akdeniz mutfaklarında yüzyıllardır kullanılan bu baharat, limonun bulunmadığı zamanlarda veya limonun keskinliğinin istenmediği durumlarda yemeklere ekşilik katmak için tercih edilen en doğal yöntemlerden biri olmuştur.

Yabani bir bitkinin meyvelerinden elde edilen ve kurutulup öğütülerek sofralarımıza gelen bu lezzet, doğru kullanıldığında yemeklerin tadını bir üst seviyeye taşır.

Et marinasyonundan salata soslarına, sıcak tencere yemeklerinden soğuk mezelere kadar geniş bir kullanım alanı olan bu baharatın mutfaktaki yerini, faydalarını ve farklı tüketim şekillerini bu yazımızda sizler için inceledik.

Lezzetli tarifler ve sağlık ipuçları için okumaya devam edin...

SUMAK NEDİR VE MUTFAĞIMIZDAKİ YERİ Sumak, çalı görünümündeki bir bitki olan Rhus cinsine ait ağaççıkların meyvelerinden elde edilen, kırmızımsı mor renkte ve mayhoş, limonumsu tatta bir baharattır.

Genellikle Güneydoğu Anadolu Bölgesi ile özdeşleşmiş olsa da Türkiye nin, İran ın ve Akdeniz havzasının pek çok yerinde kendiliğinden yetişebilen yabani bir bitkidir.

Mercimeği andıran küçük meyveleri toplandıktan sonra kurutulur ve genellikle bir miktar sofra tuzu ile karıştırılarak öğütülür.

Ortaya çıkan bu toz, mutfaklarda limonun en güçlü alternatifi olarak yerini alır.

Rengi ne kadar canlı ve kırmızıysa tazeliği ve kalitesi o kadar iyidir.

Sadece bir baharat değil, aynı zamanda çok güçlü bir antioksidan kaynağıdır ve süper gıda kategorisinde değerlendirilir.

SUMAK HANGİ YEMEKLERDE KULLANILIR?

Bu baharatın kullanım alanı sanılanın aksine sadece kebapçıların soğan salatası ile sınırlı değildir. Özellikle yağlı et yemeklerinin ve kebapların yanında sunulan garnitürlerde kullanılmasının temel sebebi, ekşimsi yapısının yağlı tadı dengelemesi ve etin sindirimini kolaylaştırmasıdır.

Ancak kullanım alanı bununla bitmez.

Tencere yemeklerinde, özellikle de ekşili dolma, yaprak sarması ve patlıcan yemeklerinde limon veya nar ekşisi yerine doğal bir aroma verici olarak sıklıkla tercih edilir.

Güneydoğu mutfağında, dolma iç harçlarına toz olarak eklendiği gibi, tanelerinin suda bekletilmesiyle elde edilen sumak ekşisi de yemeğin pişme suyuna katılır.

Mantı ve yoğurtlu çorbaların üzerine hazırlanan tereyağlı soslarda, nane ve pul biber ile birlikte muhteşem bir üçlü oluşturur.

Ayrıca humus, babagannuş, muhammara gibi Orta Doğu kökenli mezelerin üzerine serpiştirildiğinde hem görsel bir şölen sunar hem de tadı derinleştirir.

Salatalarda ise domates, salatalık, roka ve maydanoz ile yapılan her türlü karışımda, sosun asiditesini artırmak için kullanılır. Özellikle gavurdağı salatası onsuz düşünülemez.

SUMAK NASIL TÜKETİLİR VE HAZIRLANIR?

Sumak mutfaklarda sadece toz baharat olarak değil, farklı formlarda ve yöntemlerle de tüketilebilir.

Bu çeşitlilik, onun mutfaktaki çok yönlülüğünü artırır.

İşte en yaygın ve etkili kullanım şekilleri: Toz Baharat Olarak: En bilinen yöntemdir.

Kurutulup öğütülmüş hali, salataların, çorbaların, yoğurtlu mezelerin, haşlanmış sebzelerin ve pişen yemeklerin üzerine servis anında doğrudan serpilerek kullanılır.

Sumak Ekşisi (Suyu) Olarak: Tane halindeki meyvelerin ılık suda bir süre bekletilmesi, ovulması ve süzülmesiyle elde edilir.

Bu mor renkli ve ekşi su, nar ekşisi gibi salata soslarında, kısırda veya dolma tencerelerinde pişirme suyu olarak kullanılır. Çay Olarak: Bir tatlı kaşığı kuru sumağın veya bir miktar tane sumağın kaynar suda 5-10 dakika demlenmesiyle hazırlanan çay, özellikle enfeksiyon dönemlerinde boğazı rahatlatmak, ateşi düşürmeye yardımcı olmak ve metabolizmayı hızlandırmak amacıyla tüketilir.

Marinasyon Soslarında: Et, tavuk veya balık ızgara yapılmadan önce hazırlanan terbiye soslarında zeytinyağı, sarımsak ve diğer baharatlarla karıştırılarak kullanılır; ete yumuşaklık ve aromatik bir ekşilik katar.

SUMAK YEMEKLERE KATILIR MI?

Pek çok kişi sumağı sadece yemek piştikten sonra üzerine eklenen bir son dokunuş veya süsleme malzemesi olarak görse de, bu baharat yemeklerin pişme aşamasında da tencereye girebilir. Özellikle Güneydoğu mutfağında bu yöntem çok yaygındır.

Kuru patlıcan dolması, lahana sarması, ekşili köfte veya bamya gibi yemeklerde, pişirme suyuna eklenen sumak suyu veya taneleri, yemeğin özüne işleyerek çok daha homojen ve derin bir ekşilik sağlar.

Ancak burada dikkat edilmesi gereken nokta, yüksek ısıya çok uzun süre maruz kaldığında tadının hafifçe acılaşabilme ihtimalidir.

Bu nedenle tencere yemeklerine genellikle pişmeye yakın atılması veya önceden hazırlanmış suyunun süzülerek yemeğe katılması daha garantili bir lezzet sunar.

Soğuk zeytinyağlılarda ve salatalarda ise servis anında eklenmesi, hem rengini korumasını sağlar hem de tazeliğini hissettirir.

SUMAK TANSİYONU YÜKSELTİR Mİ?

Sumak ile ilgili toplumda en çok kafa karışıklığı yaratan konulardan biri tansiyon üzerindeki etkisidir.

Saf ve doğal sumak bitkisi, aslında tansiyonu yükseltmez; aksine yapılan bilimsel araştırmalar, düzenli tüketimin kan basıncını dengelemeye, damar sağlığını korumaya ve yüksek tansiyonu düşürmeye yardımcı olabileceğini göstermektedir.

Ancak burada tüketicinin dikkat etmesi gereken çok önemli bir detay vardır: Piyasada ve marketlerde satılan hazır toz sumakların raf ömrünü uzatmak, maliyeti düşürmek ve topaklanmayı önlemek için içine genellikle yüksek oranda tuz karıştırılır.

Eğer tükettiğiniz baharat tuzlu sumak ise, tansiyonu yükselten sumak bitkisi değil, içindeki bu gizli tuzdur.

Bu nedenle yüksek tansiyon hastalarının veya tuzu kısıtlaması gereken kişilerin, marketten aldıkları ürünün içeriğini mutlaka kontrol etmesi gerekir.

En sağlıklı yöntem, tuzsuz sumak olarak satılan ürünleri tercih etmek veya aktarlardan tane sumak alıp evde ihtiyaç duydukça öğüterek kullanmaktır.

Tuzsuz ve doğal haliyle tüketildiğinde, sumak kalp dostu bir besindir.