Birbirlerini Dışlayan Sözleşmeler: Amerikan Uçakları ve Rus Hava Savunması 

Ceren Ceviz Türkiye'nin F-35 programı konusunda ABD ile yaptığı görüşmeler, Ankara'nın Rus yapımı S-400 Triumph hava savunma sistemine sahip olması nedeniyle karmaşıklığını koruyor.

Bu makale, Türkiye'nin S-400'ü neden gerekli gördüğünü ve F-35 Lightning II karşılığında neden ondan vazgeçmek istemediğini inceliyor.

Türkiye Cumhuriyeti, F-35 programına geri dönüşü konusunda Amerika Birleşik Devletleri ile görüşmelerine devam ediyor.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın bu yıl 25 Eylül'de ABD'ye yaptığı ziyaret ve Beyaz Saray'da Donald Trump ile yaptığı görüşmenin ardından, bu konuda ilerleme bekleniyordu.

Ancak deneyimler, Türkiye'ye F-35 uçaklarının tedarik edilmesinin önündeki en büyük engelin Ankara'nın Rus yapımı S-400 hava savunma sistemine sahip olması olduğunu gösteriyor.

Son zamanlarda, ABD'nin Türkiye Büyükelçisi Tom Barrack, ABD mevzuatına atıfta bulunarak bir açıklama daha yaptı: Türkiye'nin F-35 programına geri dönmesi için S-400'lerden vazgeçmesi gerekiyor.

Bu açıklamanın ertesi günü Reuters, Türkiye Savunma Bakanlığı'ndan, Türkiye'nin Rus yapımı S-400 karadan havaya füze sistemlerine sahip olma konusundaki tutumunun değişmediğini belirten bir bildiri yayınladı.

Türkiye Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Türkiye ve ABD'nin F-35 teslimatlarına yönelik yaptırımları kaldırmak için yakında bir yol bulacağına olan güvenini defalarca dile getirdi.

Ancak şu anda, F-35 programına üyelik meselesi, ABD için Türkiye'nin S-400'lere sahip olması kadar önemli görünüyor.

F-35 Lightning II: Özellikleri, Kullanımı ve Alternatifleri F-35 Lightning II, Amerikan şirketi Lockheed Martin tarafından geliştirilen beşinci nesil çok amaçlı bir savaş uçağıdır.

Uçak, hava üstünlüğü sağlamak, kara ve deniz hedeflerine saldırmak ve keşif görevleri yürütmek üzere tasarlanmıştır.

Gizlilik yetenekleri, gelişmiş aviyonik sistemler, entegre tespit sistemleri ve yüksek ağ birlikte çalışabilirliği özelliklerine sahiptir.

Amerika Birleşik Devletleri, çeşitli Avrupa ülkeleri, Avustralya, Japonya, Güney Kore ve İsrail'de hizmet vermektedir.

Uçağın muharebe deneyimi bulunmaktadır.

ABD tarafından 2018'den bu yana kara saldırıları, keşif, gözlem ve ağ merkezli operasyonlar için Afganistan, Suriye, Yemen, İran ve Irak'ta konuşlandırmıştır.

İsrail de 2018'den beri Suriye, Gazze, İran, Irak, Lübnan ve Yemen'de F-35'i aktif olarak kullanmaktadır.

F-35, hizmete girmesinden bu yana çeşitli nedenlerden dolayı yaklaşık on kaza geçirdi.

F-35'lerin savaşta düşürüldüğüne dair resmi bir kayıt bulunmamaktadır.

Bununla birlikte, bazı medya kuruluşları, Haziran 2025'te İsrail'in İran'a düzenlediği saldırılar sırasında İran hava savunmasının iki F-35I Adir uçağını düşürdüğünü, düşürülen uçakların fotoğraflarına atıfta bulunarak bildirdi.

İsrail tarafı bu iddiaları kesin bir dille reddetti.

F-35'in başlıca alternatifi ve rakibi, Şubat 2024'te ilk uçuşunu tamamlayan Türkiye'nin yerli üretimi beşinci nesil savaş uçağı KAAN'dır.

Her iki uçağın da benzer temel özelliklere sahip beşinci nesil savaş uçakları olduğu göz önüne alındığında, KAAN üretim maliyetleri açısından önemli bir avantaja sahiptir.

Ayrıca, Temmuz 2025'te Endonezya ile 48 adet KAAN savaş uçağı tedarikine ilişkin bir sözleşme imzalandığı da dikkat çekicidir.

Türkiye'nin F-35'e olan ilgisini sürdürmesinin ana nedeni, KAAN'ın seri üretiminin olmamasıdır.

Bununla birlikte, Yeni Şafak'a göre, KAAN'ın tam ölçekli seri üretimi 2026'da başlayacak ve 2030'ların başlarında Türk Hava Kuvvetleri savaş uçağı filosunun temelini oluşturması bekleniyor.

S-400 Triumph: Özellikleri, Kullanımı ve Alternatifleri S-400 Triumph (NATO kod adı: SA-21 Growler), kısa, orta ve uzun menzilli yeteneklere sahip, Rus yapımı yeni nesil bir karadan havaya füze sistemidir. 400 km'ye kadar mesafede uçakları, seyir ve balistik füzeleri ve diğer aerodinamik hedefleri, gizli teknoloji hedefleri de dahil olmak üzere, önlemek için tasarlanmıştır.

Sistem, çok katmanlı bir radar ağına, aynı anda 36 hedefe kadar izleme yeteneğine ve çeşitli menzillerdeki füzelere sahiptir ve kademeli bir hava savunma yapısı sağlar.

Rusya, Türkiye, Çin ve Hindistan'da hizmet vermektedir.

Suudi Arabistan, Vietnam ve Belarus'a da teslimatlar beklenmektedir.

S-400, özellikle Rusya'nın Ukrayna'dan gelebilecek saldırılara karşı sınır bölgelerini savunmak için kullandığı sistemlerde muharebe deneyimine sahiptir.

Rus medyası, Amerikan ATACMS füzeleri de dahil olmak üzere başarılı savunmadan  bahsetmiştir.

Doğrulanmış raporlar, Rusya ve Ukrayna arasındaki muharebe operasyonlarında S-400 sistemlerinin etkisiz hale getirildiğine dair en fazla beş teyit edilmiş vaka olduğunu göstermektedir.

Anadolu Ajansı'na göre, ABD, müttefiki Türkiye'nin Patriot füze sistemi talebine olumlu yanıt vermemiştir.

Bu nedenle Türkiye, artan güvenlik ihtiyaçlarını karşılamak için Kasım 2016'da S-400 satın almak üzere bir sözleşme imzalamıştır.

Teknik olarak, sistemler birçok açıdan karşılaştırılabilir.

Ancak, S-400 10 metreye kadar düşük irtifalardaki hedefleri vurabilirken, Amerikan Patriot füzeleri yalnızca en az 60 metre irtifadaki hedefleri vurabilir; bu da insansız hava araçlarına ve alçak uçuşlu seyir füzelerine karşı önemli bir dezavantajdır.

Ankara'nın F-35 karşılığında S-400'den vaz geçmemesinin nedenleri  Türkiye'nin bu konudaki tutumu, ulusal güvenlik açısından kritik öneme sahip çeşitli faktörlere bağlıdır.

Son yıllarda İsrail'in yıkıcı politikalarının altını çizmek gerekir.

İsrail, iki yıldan fazla bir süredir Gazze'deki sivilleri bombalamaya devam ediyor. 7 Ekim 2023'te başlayan saldırılardan bu yana 70.000'den fazla insan öldü ve 170.000'den fazla insan yaralandı.

Filistin'in yanı sıra Lübnan, Yemen, İran, Suriye ve Katar da hedef alındı.

Suriye'de, iç savaş sona erdikten sonra bile İsrail, Şam'a saldırılar düzenledi, kuzeyde SDF/YPG özerkliğini, güneyde Dürzi özerkliğini destekledi ve Suriye'yi bölmeyi amaçlayarak Golan Tepeleri'ni işgal etmeye devam ediyor.

Ayrıca, Jerusalem Post, İsrail Dışişleri Bakanı Gideon Sa'ar'ın güvenlik anlaşması şartları konusunda Suriye tarafıyla önemli anlaşmazlıklar olduğunu vurgulayarak gerilimi daha da artırdığını bildirdi.

İsrailli yetkililer, yakın gelecekte Türkiye ile silahlı bir çatışmanın son derece muhtemel olduğunu defalarca dile getirdi.

Ayrıca, Benjamin Netanyahu ABD'nin Türkiye'ye uyguladığı silah ambargosunun devam etmesi için lobi yapmaya devam ediyor.

İsrail ile herhangi bir başka ülke arasında askeri bir çatışma durumunda, ABD'nin İsrail'in yanında yer alması neredeyse kesindir.

Bunun çarpıcı bir örneği, ABD destekli İsrail'in Katar'daki Hamas heyetine yönelik saldırısıdır.

ABD'nin devam eden barış görüşmelerinin farkında olmasına rağmen, karar İsrail'in lehine oldu.

Dahası, İsrail saldırısının başarısını sağlamak için Katar'da konuşlandırılan Patriot hava savunma sistemleri ABD tarafından uzaktan devre dışı bırakıldı.

Bu nedenle, şu anda S-400 sistemleri Türkiye'nin ulusal güvenliği ve bağımsız politikasının korunması için bir garanti görevi görmektedir.

İsrail'e karşı caydırıcı bir unsur olarak işlev görüyor ve Türkiye için hava güvenliği sağlıyor, Demir Kubbe sistemini tamamlıyorlar.

Türkiye, F-35 yerine S-400'ü seçerek, saldırgan olmadığını ancak güvenliğini ve vatandaşlarının emniyetini sağlamaya hazır olduğunu bir kez daha vurgulamaktadır.