Moto kuryeler acil düzenleme bekliyor! Güvencesiz çalışma hız baskısı ve yetersiz denetim

Kurye Hakları Derneği’nin Avrupa Birliği finansmanı ve Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) desteğiyle hazırladığı rapor, moto kuryeliğin Türkiye’de işçi sağlığı ve iş güvenliği açısından ulaştığı kritik noktayı gözler önüne serdi. “Moto Kuryelerin İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği: Çok Tehlikeli İşyerleri Sınıfına Geçiş İçin Politika Önerisi” başlıklı raporda, son üç yılda en az 189 moto kuryenin çalışırken yaşamını yitirdiğine dikkat çekilerek, bu ölümlerin “trafik kazası” olarak değil, güvencesiz çalışma, hız baskısı ve yetersiz denetim koşullarının sonucu olan önlenebilir iş cinayetleri olarak değerlendirilmesi gerektiği vurgulandı.

Dernek, artan ölümler, kalıcı sakatlıklar ve meslek hastalıkları karşısında moto kuryeliğin “Çok Tehlikeli İşyerleri” sınıfına alınmasının artık zorunlu olduğunu belirtti. ‘BUNLAR ÖNLENEBİLİR İŞ CİNAYETLERİDİR’ Rapora göre 2022-2024 yılları arasında en az 189 moto kurye çalışırken yaşamını yitirdi.

Bu sayı 2022’de 58, 2023’te 68, 2024’te ise en az 63 olarak kaydedildi.

Dernek, resmi istatistiklerin sınırlı olması nedeniyle gerçek tablonun daha ağır olabileceğini belirtti.

Raporda şu değerlendirmeye yer verildi: “Bu ölümler ‘trafik kazası’ olarak geçiştirilemez.

Denetimsizlik, hız baskısı, uzun çalışma saatleri ve güvencesiz istihdam koşulları birleştiğinde ortaya çıkan tablo, açık biçimde önlenebilir iş cinayetleridir.

Moto kuryelik bugün Türkiye’de yüksek ölüm riski barındıran bir çalışma alanı haline gelmiştir.” ‘KALICI SAKATLIKLAR VE MESLEK HASTALIKLARI ARTIYOR’ Kuryelerin ciddi sağlık sorunlarıyla karşı karşıya kaldığına dikkat çekilen raporda şu ifadeler kullanıldı: “Moto kuryeler, yoğun trafik ve zaman baskısı altında çalışırken ağır trafik kazaları sonucu kalıcı sakatlıklar yaşamaktadır.

Bunun yanı sıra bel ve boyun fıtıkları, kas-iskelet sistemi rahatsızlıkları, işitme kaybı, solunum yolu hastalıkları ve psikolojik tükenmişlik, mesleğin yaygın sonuçları haline gelmiştir.

Bu tablo, işçi sağlığı ve güvenliği açısından alarm vericidir. ‘ŞU ANKİ STATÜ YETERSİZ KALIYOR’ “Mayıs 2025’te kuryeliğin “Az Tehlikeli” sınıftan “Tehlikeli” sınıfa alınması olumlu ancak yetersiz.

Mesleğin “Çok Tehlikeli İşyerleri” sınıfına alınmasının zorunlu.

Kullanılan motorlu araçlar, fiili kaza oranları, paket başı ödeme sistemi ve sürekli hız baskısı dikkate alındığında, moto kuryeliğin ‘Tehlikeli’ sınıfta değerlendirilmesi yetersizdir.

Mevcut sınıflandırma, sahadaki ölüm ve yaralanma riskini karşılamamaktadır.” PAKET BAŞI ÖDEME VE ALGORİTMİK BASKI Raporda, ölümlerin temel nedenlerinden biri olarak paket başı ödeme sistemi gösterildi.

Rapor şöyle devam etti: “Paket başı ödeme sistemi, kuryeleri daha fazla kazanabilmek için hız yapmaya, dinlenmeden çalışmaya ve trafik kurallarını ihlal etmeye zorlamaktadır.

İşçi sağlığı ve güvenliğini yok sayan bu sistem, doğrudan ölüm riskini artırmaktadır. ‘YAŞAM HAKKI İÇİN DÜZENLEME ŞART’ “Esnaf kurye olarak çalıştırılan kuryeler için sanatçılara uygulanan özel sigortalılık modeli örnek alınmalı. 2011 yılında yapılan düzenlemeyle sanatçılar, işçi sayılmasalar dahi 4/a kapsamında sigortalı kabul edilmiştir.

Her gün yüksek ölüm riski altında çalışan platform kuryeleri için de benzer bir düzenleme hayata geçirilmelidir.

Kuryelerin statüsüne bakılmaksızın iş kazası ve meslek hastalığı primleri platform şirketleri tarafından ödenmelidir.

Ücretsiz ve nitelikli koruyucu ekipman, şeffaf algoritma ve mesleki yeterlilik belgesi zorunludur.

Moto kuryelerin güvenliği yalnızca kuryelerin değil, şehir trafiğini paylaşan herkesin güvenliğidir.

Yaşam hakkını esas alan düzenlemeler ertelenemez.”