Sanat Sunumu ve Eğitiminde Mekânın Önemi

Günümüzde sanatın toplumla kurduğu bağ, sadece üretilen eserlerin niteliğiyle değil, bu eserlerin üretildiği ve sergilendiği mekânlarla da şekillenmektedir.

Sanat eğitimi veren kurumlar ile sanat eserlerinin sunulduğu binaların kendine özgü özelliklere sahip olması, estetik bir tercih olmanın ötesinde kültürel, pedagojik ve toplumsal bir zorunluluktur.

Sanat eğitimi ve sanat mekânları için özgünlükten söz ederken, yalnızca görsel farklılığı kastetmek de yeterli değildir.

Bu özgünlük; işlevsellik, erişilebilirlik ve sürdürülebilirlik gibi unsurları da kapsamalıdır.

Engelli bireylerin rahatça erişebildiği, farklı disiplinlere açık, atölye, sergi ve performans alanlarını bir arada düşünen mekânlar, çağdaş sanat anlayışının gereğidir.

SANAT SUNUMU VE EĞİTİMİNDE ÖZGÜN MEKÂN Özgün sanat mekânları aynı zamanda kent kimliğinin oluşmasında da önemli rol oynar.

Paris’teki Pompidou Merkezi, Bilbao’daki Guggenheim Müzesi ya da Berlin’deki müze adası, sadece sanat mekânı değil, bulundukları kentin simgesidir.

Budapeşte’de bulunan Franz Liszt Academy of Music, kendi başına bir üniversite olarak örgütlenmiş, tarihsel ve simgesel değeri yüksek özgün binasında eğitimini sürdüren bir kurumdur.

Mekânların mimarisi, akustiği ve mekânsal kurgusu, doğrudan müzik eğitiminin ihtiyaçlarına göre tasarlanmış; eğitim ile mekân arasında ayrılmaz bir bağ kurulmuştur.

Benzer biçimde, görsel sanatlar ve sahne sanatları alanında da kalıcı ve kimlikli mekânlar öne çıkmaktadır.

Londra’daki Royal College of Art, sadece bir eğitim kurumu değil, aynı zamanda çağdaş sanat üretiminin merkezlerinden biri olarak, atölye ve sergi mekânlarını bir arada barındıran kendine ait kampüslerde faaliyet göstermektedir.

Paris’teki École Nationale Supérieure des Beaux-Arts ve Drama ve tiyatro alanında ise RADA (Royal Academy of Dramatic Art), eğitim sürecini sahne, prova ve performans mekânlarıyla bütünleştiren özel binasıyla dikkat çeker.

TÜRKİYE’DEKİ SANAT SUNUMU VE EĞİTİMİ MEKÂNLARI Türkiye özelinde bakıldığında ise çarpıcı bir çelişki olduğu ortaya çıkmaktadır.

Kuruluş tarihi yüz yılı aşan kimi sanat eğitimi kurumlarının hâlâ kendilerine ait, kalıcı ve özgün binalara sahip olmaması; bu kurumlara verilen değeri ve sanat eğitiminin kamusal alandaki ciddiyetini sorgulatmaktadır.

Sürekli taşınan, geçici ya da başka amaçlarla inşa edilmiş mekânlara sıkıştırılan sanat eğitimi, ister istemez nitelik kaybına uğramakta; sanatın sürekliliği ve kurumsal hafızası zedelenmektedir.

Bu durum, sadece fiziksel bir mekân eksikliği değil, aynı zamanda sanat eğitiminin gerekliliğinin ve önceliğinin yeterince kavranmadığının da bir göstergesidir.

Avrupa’da doğal olarak varlığını sürdüren sanatın Türkiye’de içselleştirilmemiş olduğu görülmektedir.

Özel girişimlerle kurulan görsel sanatlar müzeleri dışında ulusal düzeyde farklı sanat dallarına dair müzeler oluşturulmamıştır.

Bunun yanında, güzel sanatlar fakülteleri ile ortaokul ve lise eğitimlerini lisans öğrencileriyle aynı binada ve ortamlarda sürdüren konservatuvarlar ve müzik ve sahne sanatları fakülteleri, Türkiye’de uzun süredir mekân sorunu yaşamaktadır.

Kendi ihtiyacına uygun binaları olmadığı halde her üniversitenin içine sanat eğitimi birimleri açılmıştır.

Sanatın uygulama, tekrar ve mekâna özgü üretim gerektiren doğası göz ardı edilerek; bu kurumlar çoğu zaman üniversitelerin arka planına itilmiş, ihtiyaçlarına uygun olmayan binalara yerleştirilmiştir.

Sanat eğitimi yapılan binaların akustik açıdan uygun kendi sahnesi, sergi salonu, atölyesi, depoları, akustik olarak ve dijital araçlarla donanımlı derslikleri bulunması gerekmektedir.

SONUÇ: ULUSAL KÜLTÜR VE SANAT POLİTİKALARI Bu noktada ihtiyaç duyulan şey, geçici çözümler ya da bireysel çabalar değil; bütüncül ve kararlı bir kültür politikasıdır.

Sanat eğitimi kurumları, şehir planlamasından yükseköğretim politikalarına kadar uzanan geniş bir perspektifle ele alınmalı; bu kurumlara, tarihsel ağırlıklarına ve işlevlerine yakışır, kalıcı ve özgün mekânlar kazandırılmalıdır.

Sonuç olarak, sanat eğitimi veren kurumlar ile sanat eserlerinin sunulduğu binalar, sanatın ruhunu taşıyan, onu besleyen ve çoğaltan mekânlar olmalıdır.

Kendine özgü özelliklere sahip bu mekânlar, sadece sanatçı, eğitimci ve öğrencilere değil, topluma da ilham verir.

Sanatı gerçekten önemseyen bir toplum, onu barındıran mekânların da sıradan olmasına izin vermez.