Akdeniz diyetinin tahtını salladı: Diyabet ve yağlanmaya karşı en iyi diyet belli oldu! Hem sağlıklı hem de zayıflatıyor…

Son yıllarda yaşam tarzı ve beslenme alışkanlıklarının metabolik hastalıkların seyrinde kritik rol oynadığı görülürken, bilim insanları yeni diyet modelleriyle çözüm arayışını sürdürüyor.

Yeni araştırmalar, balık, sebze, meyve ve baklagiller açısından zengin bir İskandinav diyetinin, hem tip 2 diyabet hem de karaciğer hastalıklarının zararlı etkilerini azaltabileceğini ortaya koyuyor.

Özellikle metabolik disfonksiyonla ilişkili steatotik karaciğer hastalığı (MASLD) yaşayan kişiler için umut verici sonuçlar sunan bu diyet, sağlıklı beslenme stratejileri arasında öne çıkıyor.

MASLD, karaciğerde aşırı yağ birikimi sonucu gelişen bir durum ve aşırı alkol tüketimiyle ilişkili değil.

İngiltere başta olmak üzere Avrupa’da görülme sıklığı giderek artıyor.

İngiliz Karaciğer Vakfı, her beş kişiden birinin MASLD’den etkilenebileceğini tahmin ediyor; bazı uzmanlar ise bu oranın yüzde 40’a kadar çıkabileceğine dikkat çekiyor.

Hastaların çoğu, belirgin semptom göstermediği için hastalığı fark etmiyor.

MASLD, genellikle rutin kan testleri veya karaciğer fonksiyon testleri sırasında tesadüfen tespit ediliyor.

Hastalığın ileri aşaması olan metabolik disfonksiyonla ilişkili steatohepatit (MASH), karaciğerde iltihap, hücre hasarı ve skar oluşumuna yol açabiliyor.

İsveçli bilim insanları, 150’den fazla katılımcıyı bir yıl boyunca takip etti.

Katılımcılar üç gruba ayrıldı:1- Düşük karbonhidratlı bitki bazlı diyet: Et, deniz ürünleri, yumurta ve süt ürünleri sınırlı olarak tüketildi.2- Sağlıklı İskandinav diyeti: Balık, sebze, meyve, baklagiller ve tam tahıllar ağırlıklı olarak önerildi.3- Kontrol grubu: Normal beslenme düzenine devam etti.Tüm katılımcılardan ayrıca şekerli içecekler, tatlılar ve şeker ilave edilmiş atıştırmalıkları sınırlamaları istendi.

Araştırma bulguları oldukça dikkat çekici:Karaciğer yağı azaldı: İskandinav diyeti uygulayanlarda karaciğer yağ oranı yaklaşık yüzde 20 düşüş gösterdi.Kan şekeri kontrolü iyileşti: Tip 2 diyabetli katılımcılarda bir yıl içinde kan şekeri seviyeleri önemli ölçüde düştü.Kolesterol seviyesi azaldı: Kötü kolesterol olarak bilinen LDL seviyelerinde düşüş gözlendi.MASLD’de remisyon sağlandı: Katılımcıların yarısında karaciğer yağlanmasında iyileşme görüldü.

İsveç’te Uppsala Üniversitesi’nden Profesör Ulf Riserus, “Sağlıklı İskandinav diyeti, diyabetli katılımcılarda en iyi sonuçları verdi.

Karaciğer yağında belirgin azalma ve kan şekeri kontrolünde ciddi iyileşme sağlandı” dedi.

Dr.

Michael Friden ise, katılımcıların istedikleri kadar yiyecek tüketmelerine rağmen kilo verdiklerini belirterek, “Diğer diyet çalışmaları genellikle kalori kısıtlaması gerektiriyor.

Bu yöntem kriz döneminde etkili olsa da sürdürülebilirliği zor.

İskandinav diyeti, kalori kısıtlaması olmadan uzun vadeli fayda sağladı” ifadelerini kullandı.

Araştırma, düşük karbonhidratlı bitki bazlı diyet ile İskandinav diyetinin karaciğer yağı ve kötü kolesterolü azaltmada benzer etki gösterdiğini ortaya koydu.

Ancak, İskandinav diyeti uzun vadede kan şekeri seviyelerini düşürmede ve vücut ağırlığını kontrol etmede daha etkili oldu.Nature Communications dergisinde yayımlanan makalede, bu etkinin yüksek yulaf ve tam tahıllı ekmek tüketimi ile düşük tereyağı tüketiminden kaynaklanabileceği belirtiliyor.

Profesör Riserus, “Diyet karaciğerdeki yağ birikimini azaltmanın yanı sıra kan şekeri ve lipid değerlerini iyileştiriyor, iltihabı azaltıyor.

Bu, özellikle tip 2 diyabet veya prediyabeti olan fazla kilolu kişiler için çok önemli” dedi.

Diabetes UK verilerine göre, İngiltere’de 4,6 milyon kişi diyabet teşhisi almış durumda ve bunların yüzde 90’ı tip 2 diyabetli.

Bunun yanı sıra, yaklaşık 1,3 milyon kişinin henüz teşhis edilmemiş tip 2 diyabetle yaşadığı tahmin ediliyor.

Ülkemiz başta olmak üzere diğer Avrupa ülkelerinde de durum pek farksız değil.

Uluslararası Diyabet Federasyonu’nun (IDF) 2025 Diyabet Atlası Raporu’nda Avrupa genelinde yetişkinlerin (20-79 yaş) yüzde 9,8’inin diyabetle yaşadığı ve bu oranın 2050’ye kadar yüzde 11,8’e yükseleceği öngörülüyor.

Ancak Türkiye’nin durumu çok daha korkutucu… Rapora göre Avrupa genelinde yetişkin nüfusun yaklaşık yüzde 10’u diyabetle yaşamını sürdürürken, Türkiye’de bu oran yüzde 16,5!

Bu da ülkemizi hem toplam hasta sayısı hem de nüfusa oran bakımından Avrupa Bölgesi’ndeki 60 ülke arasında ilk sıraya taşıyor.

İskandinav ülkelerinde oranlar yüzde 4-6 arasında seyrederken, Almanya ve Fransa yüzde 6,5-7 civarında.

Birleşik Krallık yüzde 7-8 olarak açıklanırken, Güney Avrupa’da özellikle İspanya, Portekiz, İtalya ve Yunanistan yüzde 8-10 aralığında yüksek risk grubunda yer alıyor.

Balkanlar’da da durum pek farksız değil; Sırbistan ve Karadağ yüzde 9-10 oranında… MASLD hastalarında genellikle birden fazla metabolik risk faktörü bulunuyor: obezite, yüksek kan şekeri ve yüksek tansiyon bunlardan bazıları.

Hastaların dörtte birinde, MASH olarak bilinen daha ciddi bir form gelişiyor.

Bu durumda, karaciğerde iltihap, hücre hasarı ve skar oluşumu gözlemleniyor.Belirtiler arasında yorgunluk, artan susuzluk, sık idrara çıkma, istemsiz kilo kaybı, bulanık görme ve yaraların geç iyileşmesi yer alıyor.

Uzmanlar, sağlıklı İskandinav diyetinin hem tip 2 diyabet hem de MASLD hastaları için uygulanabilir ve etkili bir beslenme modeli olduğunu belirtiyor.

Araştırmanın sonuçları, gelecekteki diyet ve yaşam tarzı önerilerinde önemli bir rehber niteliği taşıyor.Profesör Riserus, “Bu diyet, karaciğerdeki yağ birikimini azaltmakla kalmıyor, kan şekeri seviyelerini düzenliyor, kolesterolü düşürüyor ve iltihabı azaltıyor.

Özellikle fazla kilolu, prediyabet veya tip 2 diyabetli bireyler için büyük önem taşıyor” dedi.

Daily Mail’in “Forget the Mediterranean diet, eat like a Viking!

Nordic meal plan can boost heart AND liver health, study finds” başlıklı haberinden derlenmiştir.