Kredi faizi indi, sıkılık sürüyor

ŞEBNEM TURHAN Merkez Bankası 24 Temmuz’daki Para Politikası Kurulu toplantısı ile birlikte nisandan bu yana yüzde 46 olan politika faizinde indirim döngüsünü başlattı.

Temmuz, eylül, ekim ve aralık aylarındaki 4 toplantıda yapılan 800 baz puanlık faiz indirimi TL cinsi ticari kredi faizlerini de aşağı çekti.

Bankacılık sektörü kaynaklarına göre temmuzda faiz indirimi öncesi yüzde 53-55 seviyelerinde olan TL ticari kredi faizleri şu anda yüzde 46-47,5 seviyelerinde bulunuyor.

Temmuzdan bu yana 7-7.5 puan gerileyen TL ticari kredi faizleri halen daha yüzde 38 politika faizinin ise çok üzerinde seyretmeye devam ediyor.

Kamu bankalarında özel bankalara göre 1-1.5 puan daha düşük faizle kredi kullandırılıyor.

Temmuzdan bu yana 800 baz puanlık indirim Merkez Bankası’nın 19 Mart siyasi gerginlikler sonrası nisan toplantısında yüzde 46’ya çıkardığı politika faizi temmuz toplantısıyla birlikte yeniden indirim sürecine girdi. 24 Temmuz’da 300 baz puan, 11 Eylül'de 250 baz puan, 23 Ekim'de 100 baz puan ve 11 Aralık'ta 150 baz puan olmak üzere politika faizinde 800 baz puanlık indirime gidildi.

Bu indirim hem kredi hem de mevduat faizlerine yansıdı.

Ancak Merkez Bankası’nın kredi ve mevduatlara yönelik uyguladığı makroihtiyati önlemlerde hiçbir gevşemeye gidilmedi.

Merkez Bankası makroihtiyati önlemlerine göre TL cinsi ticari kredilerde KOBİ kredileri için aylık yüzde 2,5, diğer TL ticari krediler için yüzde 1,5 büyüme sınırı bulunuyor.

Bankalar, kredilerini bu oranların üzerinde artırırlarsa ilave yükümlülüklerle karşı karşıya kalıyorlar.

Bu durum da her ne kadar ticari kredi faizlerine politika faiz indirimleri yansısa da TL ticari kredi faizlerinin yüksek seviyede kalmasına da neden oluyor.

Bazı dönemler bankalar büyüme alanları varsa kredi faizlerinde indirim yapıyor bazı dönemler ise daha yüksek oranlar uygulanıyor.

Bu durum banka banka değişiklik gösteriyor.

TL ticari kredi faizi yüzde 46 seviyesine kadar indi  Bankacılık sektörü kaynaklarından edinilen bilgiye göre 24 Temmuz’da indirimin başladığı PPK öncesinde TL cinsi ticari kredi faizleri yüzde 53-55 seviyelerinde bulunuyordu.

Bankalar bu oranların üzerine yüzde 1 komisyon ilave ederek ticari müşterilerine kredi kullandırıyor. 11 Aralık’taki son indirimin ardından TL ticari kredi faizleri yüzde 46-47,5 seviyelerine geriledi bu 7-7.5 puan arasında TL ticari kredi faizlerinin gerilediğini ortaya koyuyor.

Yani 6 ayda 8 puanlık politika faiz indirimi TL ticari kredi faizlerinde de 7-7.5 puan indirime yol açtı.

Kamu bankalarında özel bankalara göre TL ticari kredi faizi 1-1.5 puan daha düşük olarak uygulanıyor.

Merkez Bankası’nın ortalama verilerine göre ise 24 Temmuz'daki PPK öncesinde kurumsal kredi kartları hariç TL ticari kredi faizleri yüzde 52,86 seviyesinde bulunuyordu. 11 Aralık'taki PPK sonrasında bu oran yüzde 45,6'ya geriledi ve 7.26 puan düşüş gerçekleşmiş oldu 4 PPK toplantısında yapılan indirimlerin ardından.

Tedbirler kalkmadıkça politika faizinden yüksek kalacak  Bankacılık sektörü kaynaklarının verdiği bilgiye göre ticari müşteriler her politika faizi indirimi sonrasında bankalara neden faizin indirilmediğini soruyor ve ona göre tavır alıyor.

Yapılan politika faizi indirimlerinin TL ticari kredi faizlerine olabildiğince yansıdığına işaret eden bankacılık sektörü kaynakları büyüme alanı olan ve kredi vermek isteyen bankaların haftadan haftaya değişiklik gösterse de faizlerde indirim yapabildiklerini alanı olmayan bankaların ise daha yüksek seviyelerde faizi tuttuğuna dikkat çekti.

Makroihtiyati önlemlerde gevşeme olmadıkça politika faiz indirimi yansısa da TL ticari kredi faizlerinin politika faizinden yüksek kalmaya devam edeceğine vurgu yaptı bankacılık sektörü kaynakları. ■ Borçlanma maliyetleri istenilen kadar düşmedi İstanbul Tüccarlar Kulübü Başkanı İlker Önel, dezenflasyon süreci ile birlikte sıkı para politikasının devam etmesi, talep tarafımda yaşanan yavaşlama, finansmana erişimdeki sıkıntı ve maliyetlerin reel sektörü olumsuz etkileyemeye devam ettiğini söyledi.

TCMB’nin temmuz ayından bu yana indirim yaptığı gösterge faiz olan politika faizinde güncel oran yüzde 38 olmasına ve ivmenin de aşağı yönlü olmasına rağmen, makro ihtiyati tedbirler ve bankaların kâr baskısı gibi sebeplerle reel sektörün borçlanma maliyetinin düşmediğini dile getiren Önel, “Bugün hala ticari kredi maliyetleri 47-48 bandında, makas ciddi anlamda açık görünüyor, buna mukabil mevduat faizleri hemen düşürülüyor.

Şuan ticaride kredi mevduat faiz oranı 38 civarımda bulunuyor” ifadelerini kullandı. ■ Bankaların faizi indirecek yeri olsa hemen yapar Yapı Kredi Bankası Yönetim Kurulu Üyesi Ahmet Çimenoğlu, bankacılık üzerinde sadece kredi tarafında değil mevduat tarafında da düzenlemeler olduğunu hatırlattı.

Merkez Bankası’nın karışık bir mesaj verdiğini vurgulayan Çimenoğlu, “Bir yandan faizleri indiriyor, diğer yandan da o faizleri indirirken de rahat olmadığı mesajını veriyor.

Rahat olmama nedeni ise tasarruf sahiplerinin faizler düştüğü için TL’yi bırakıp dövize geçer mi endişesi.

Bu yüzden bankalarda TL mevduat payı düzenlemeleri var.

Bunu tutturabilmek için de bankalar mecburen mevduat rekabeti içine giriyor” dedi.

Bu nedenle ticari kredi faizlerinin Merkez Bankası’nın faizlerine paralel oranda düşmediğini söyleyen Çimenoğlu, “Bu da aslında yine düzenleme sonucu oluşan bir durum.

Kredi tarafında bankaların daha fazla risk görmelerinden değil.

Bankalar olarak biz TL maliyetlerimizi yeterince indiremiyoruz.

Fonlama maliyetlerimizi indiremediğimizde de kredi faizlerinde mecburen ona uygun bir seviye tutturmaya çalışıyoruz” diye konuştu.

Çimenoğlu, “Son dönemde risk maliyeti konularında da 2018-2019 gibi olmasa da hafif yukarıya gidiş gördük.

Oralar da çok rahat değil ama inanın bankaların ticari kredi faizlerini indirebilecek yeri olsa hemen yaparlar.

Çünkü onlar da marj genişlemesi, para satmak istiyorlar ama o rasyoyu tutturması lazım.

Bilançoyu biz özgürce yönetemiyoruz” dedi. ■ Merkez Bankası ekonomistleri de araştırdı: İndirim yansıyor mu?

Merkez Bankası ekonomistleri dün Merkezin Güncesi’nde yayımladıkları analizde “TCMB faiz indirimleri kredi ve mevduat faizlerine yansıyor mu?” sorusuna yanıt aradı.

Analizde politika faizlerinde indirimlerin kredi ve mevduat fiyatlamalarında etkili olmasının beklendiği ancak bankaların beklentileri, likidite koşulları, makroihtiyati düzenlemeler ve risk algısının bu geçişkenliği etkileyebildiği kaydedildi.

Yazıda TCMB’nin 2025 Temmuz’dan ekim sonuna kadar yaptığı politika faizinde indirimlerin mevduat ile çeşitli vadelerde kredi faizlerine ne ölçüde ve nasıl yansıdığı incelendi.

Yazıya göre TCMB, 2025 Temmuz – Ekim döneminde politika faizinde toplam 650 baz puanlık indirime gitti.

Bu indirimin, 4 Temmuz – 5 Aralık 2025 döneminde banka faizlerine yansıması belirgin oldu.

TL mevduat ve ticari kredi faizleri 690 baz puan civarında gerilerken ihtiyaç kredisi faizleri 300 baz puan kadar azaldı.

Firma ölçeğine göre bakıldığında, büyük firmaların kredi maliyetleri 630 baz puan azalırken KOBİ’lerin maliyetlerinde daha güçlü 750 baz puan bir düşüş görüldü.

Yazıya göre bu bulgular, politika faizindeki indirimin bankaların kredi ve mevduat fiyatlamalarına büyük ölçüde yansıdığını gösterdi.

Kısa vadeli faiz oranları politika faizi değişikliklerinden doğrudan etkilenirken uzun vadeli faizler enflasyon beklentileri ve risk primi gibi faktörlerle de şekillendiği belirtilen yazıda incelenen dönemde toplam 650 baz puanlık indirimin, 0-12 ay, 12-24 ay ve 24 ay ve üzeri vadedeki ticari kredi faizlerine sırasıyla 480, 720 ve 400 baz puan düşüş olarak yansıdığı yer aldı.