Kasırgalar sınırı aştı

Başak Nur GÖKÇAMKüresel iklim değişik­liği, dünya genelin­de aşırı hava olayları­nı daha sık ve daha yıkıcı ha­le getirirken, bilim insanları tropikal fırtınalar konusunda alarm veriyor.

Okyanusların giderek ısınmasıyla birlikte kasırga ve tayfunların şiddeti öyle bir noktaya ulaştı ki, mev­cut sınıflandırma sisteminin artık yetersiz kaldığı tartışı­lıyor.

Uzmanlara göre, rüzgâr hızları Kategori 5’in çok ötesi­ne geçen bu fırtınalar için ta­mamen yeni olan ve ‘Kategori 6’ denilebilecek sınıflandırma yapılması gerekebilir.Bilim insanlarının son yıl­larda üzerinde durduğu temel unsur, okyanusların yalnızca yüzeyde değil, derinliklerinde de hızla ısınması.

Özellikle Fi­lipinler’in doğusu, Batı Pasi­fik ve Karayipler ile Kuzey At­lantik’te bulunan ‘sıcak nokta’ olarak adlandırılan bölgeler, en güçlü tropikal siklonları besleyen alanlar olarak öne çı­kıyor.

Bu bölgelerde sıcak su tabakası yüzeyin çok altına ka­dar uzanıyor ve bu durum, fır­tınaların karaya yaklaşırken zayıflamasını engelliyor.İklim değişikliğinden besleniyorAraştırmalar, Kategori 5’i aşan şiddetteki fırtınaların sayısının son yıllarda belirgin biçimde arttığını ortaya koyu­yor.

Kayıtlara geçen en güçlü kasırga ve tayfunların yarısın­dan fazlasının yalnızca son on yılda meydana gelmiş olması, bilim dünyasında ciddi endişe yaratıyor.

Uzmanlar, bu eğili­min tesadüf olmadığını ve bü­yük ölçüde insan kaynaklı ik­lim değişikliğinden beslendi­ğini vurguluyor.Bu konuda uzun süredir ça­lışan Tayvan Ulusal Üniver­sitesi Atmosfer Bilimleri Bö­lümü’nden Prof.

Dr.

II Lin, tropikal siklonların yeni bir kategoriyle tanımlanması ge­rektiğini savunan isimlerin başında geliyor.

Lin, özellikle 2013 yılında Filipinler’i vuran ve binlerce insanın hayatını kaybetmesine yol açan Haiyan Tayfunu’nun ardından bu ko­nuya yoğunlaştıklarını belirt­ti.

Lin ve ekibi, 2014 yılında ya­yımladıkları bilimsel çalışma­da, rüzgâr hızı 160 knot’ı aşan fırtınaların ‘Kategori 6’ olarak adlandırılmasını önerdi.Yeni kategori bilimsel tutarlılığı artırırMevcut Saffir–Simpson Kasırga Ölçeği’nde 137 knot ve üzerindeki tüm fırtına­lar Kategori 5 olarak sınıflan­dırılıyor.

Ancak Lin’e göre bu durum, aşırı uçtaki fırtınalar arasındaki farkları görünmez kılıyor.

Çoğu kategori yaklaşık 20 knot’lık rüzgâr aralıklarını kapsarken, Kategori 5 çok da­ha geniş bir aralığı içeriyor.

Bu nedenle ayrı bir Kategori 6 ta­nımının hem bilimsel tutarlılı­ğı artıracağı hem de kamuoyu­nun riskleri daha net anlama­sını sağlayacağı ifade ediliyor.Tarihteki bazı fırtınalar, öne­rilen bu yeni kategoriye açıkça giriyor. 2005’teki Wilma Ka­sırgası, Atlantik’te şimdiye ka­dar ölçülen en şiddetli kasırga olarak kayıtlara geçti.

Haiyan Tayfunu ve 2019’da Japonya’yı vuran Hagibis Tayfunu da Ka­tegori 6 kriterlerini karşılayan örnekler arasında yer alıyor.

Öte yandan 2015 yılında Mek­sika açıklarında oluşan Patricia Kasırgası, saatte 185 knot’a ula­şan rüzgârlarıyla şimdiye kadar gözlemlenen en güçlü tropikal siklon olarak öne çıkıyor.

Lin, Patricia için “Dünyanın kralıy­dı” ifadesini kullanıyor.Son 40 yılda 18 adet çok şiddetli fırtına yaşandıAnalizler, bu tür aşırı fırtı­naların artık daha sık görül­düğünü ortaya koyuyor. 1982– 2011 yılları arasında 160 knot’ı aşan yalnızca sekiz fırtına kay­dedilirken, 2013–2023 döne­minde bu sayı 10’a yükseldi.

Son 40 yılda toplam 18 adet Kategori 6 seviyesinde fırtı­na yaşanması ve bunların ya­rıdan fazlasının son on yılda meydana gelmesi, eğilimin hızlandığını gösteriyor.

Fırtınalar güç kaybetmeden ilerliyorBilim insanlarına göre bu artışın temel nedenlerinden biri, okyanuslardaki derin sıcak su katmanlarının genişlemesi.

Normal koşullarda güçlü fırtınalar, alttan daha soğuk suları yukarı çekerek kendi enerjilerini tüketir.

Ancak sıcak nokta bölgelerinde ısı çok derine indiği için bu soğuma mekanizması etkisiz kalıyor ve fırtınalar güç kaybetmeden yoluna devam edebiliyor.

Yine de uzmanlar, sıcak okyanusların tek başına bu aşırı fırtınaları yaratmaya yetmediğini vurguluyor.

Atmosferik koşulların da uygun olması gerekiyor.

Bu durumu değerlendiren Lin, “Sıcak noktalar gerekli ama yeterli bir koşul değil” ifadelerinde bulundu.Sıcak nokta artışının %70’i insan kaynaklıAraştırmalar, bu sıcak noktaların genişlemesinin yaklaşık yüzde 60 ila 70’inin insan kaynaklı iklim değişikliğiyle bağlantılı olduğunu gösteriyor.

Bu da gelecekte Kategori 6 seviyesindeki fırtınaların daha da yaygınlaşabileceği anlamına geliyor.

Bilim insanları, böyle bir kategorinin resmen tanınmasının, hükümetlerin afet planlamasını güçlendireceğini ve halkın karşı karşıya olduğu riskleri daha iyi anlamasına yardımcı olacağını savunuyor.