BES’te devlet katkısı yüzde 30’dan 20’ye düşürülüyor

Yine duyumlarıma göre, yüzde 30’luk devlet katkısı yüzde 20’ye indirilecek.

Ne zaman olacak?

Önümüzdeki birkaç gün içinde düşürülmesi planlanıyor.Okuyucular hatırlayacaktır, 27 Ekim tarihinde, yine bu köşede, ‘BES’te devlet katkısı düşürülüyor mu?’ başlıklı yazıda, o tarihte Meclis’te görüşmeleri süren, vergi kanunları ile bazı kanunlarda değişiklik öngören tasarıda; BES’te, yüzde 30’luk devlet katkısının yüzde 50’sine kadar artırma, sıfıra kadar indirme yetkisini Cumhurbaşkanı’na verildiğine değinmiştim.

Kanun tasarısı 19 Aralık’ta Resmi Gazete’de yayımlanarak, uygulamaya girdi.

Hazine ve Maliye Bakanlığı da önümüzdeki günlerde BES’te devlet katkısını yüzde 30’dan, 20’ye düşürmek için çalışma yapıyor.

Gerekçe ne?

Yüzde 30’luk devlet katkısının bütçeye yük getirmesi.DEVLET KATKISI NE KADAR ÖNEMLİ?Henüz karar verilmemişken, devlet katkısı ile ilgili birkaç tespitte bulunayım.

Akıllara şöyle bir soru gelebilir, BES’te, devlet katkısı bu kadar önemli mi?

O kadar önemli.

Şöyle anlatayım.

Bugün BES sayesinde 18 milyona yakın kişi tasarruf ediyor ve sistemdeki toplam tasarruf fonunun büyüklüğü 2.1 trilyon TL’yi geçti.

Tasarruf oranımızın düşüklüğü hesaba katıldığında BES’in geldiği nokta büyük başarı.

Bu başarının temelini ise yüzde 30’luk devlet katkısı oluşturuyor.

Açıkça söyleyeyim, devlet katkısı olmasaydı, tasarruf oranı bu seviyelere çıkmazdı.

Nitekim bu durum görüldü ki, çok değil, üç yıl önce, 2022 yılında, devlet katkısı yüzde 25’ten yüzde 30’a çıkarıldı.

Üşenmedim, baktım; yüzde 25 devlet katkısının uygulandığı 2022 yılına kadar fon büyüklüğü 227 milyar TL iken, devlet katkısının yüzde 30’a çıkarılması ile birlikte geçen üç yılda fon büyüklüğü 2 trilyonun üzerine çıkmış.

İşte devlet katkısı bu kadar önemli.BÜTÇEYE ETKİSİ YÜZDE 0.69Bu katkı Merkez Bankası’nın da dikkatini çekmiş olacak ki, son Finansal İstikrar Raporunda, BES’e detaylı değinip, hanehalkının BES’teki yatırımlarının ılımlı yükselişini sürdürdüğü belirtilip, “Hanehalkı kesiminin tasarruflarını uzun dönemli araçlarda değerlendirme alışkanlığı kazanmasının finansal istikrara katkı sağlayacağı öngörülmektedir” deniyor.

Peki, söylendiği gibi devlet katkısı bütçeye yük mü?

Onun da hesabı var. 2021 yılından 2025’in başına kadar 138 milyar TL devlet katkısı ödenmiş. 2025 yılı için ödenecek katkı tutarı 75 milyar TL’yi bulacak.

Yani 5 yılda, bütçeden, hepi topu 213 milyar TL katkı ödenmiş. 2026 yılında, BES’te, 132 milyar TL’lik ödenek ihtiyacı olacak. 2026 bütçe giderlerinin 19 trilyon TL’ye yakın olduğunu düşündüğünüzde, bütçeden BES’e ayrılan pay yüzde 0.69.TAMAMI ÖDENMİYOR HAZİNE’YE GERİ DÖNÜYORDevlet katkısı konusunda hemen hemen kimsenin bilmediği bir veriyi de paylaşayım.

Malum, sistemde 3 yıl kalanlar devlet katkısının yüzde 15’ini, 6 yıl kalanlar yüzde 35’ini, 10 yıl kalanlar yüzde 60’ını ve 10 yıl ile birlikte 56 yaşını dolduranlar katkının tamamını almayı hakediyor.

Bu sürelere takılıp da sistemden ayrılanlar hesaba katıldığında, devletin kişiler için yatırdığı katkıların yüzde 58’i Hazineye geri dönüyor.

Şöyle anlatayım, 2026 yılında BES için ayrılan 132 milyar TL’nin tamamı ödenmiyor, yüzde 42’si ödeniyor, kalan yüzde 58’i yeniden Hazineye geri dönüyor; üstelik değerlenmiş haliyle.Eminim birileri, ‘sistemin devlet katkısı dışında cazibesi yok mu?’ diyecektir.

Elbette var.

Tasarruflara getiri cazibesi var.

Mesela 2025’te, BES fonlarının getirisi yüzde 48 ile altın hariç tüm yatırım enstrümanlarının üzerinde oldu.

Yine son bir yıldaki getiriye baktığımızda BES fonları ortalama yüzde 54 ile mevduat, TÜFE, döviz sepeti, BIST-100’ün üzerinde getiri sağladı.

Son 5 yılda ise BES’in yüzde 769 ile enflasyonun, dövizin ve mevduatın üzerinde getirisi oldu.

Altını çizeyim, BES’te tasarruflara sunulan getiri yüksek ama bu işin lokomotifi devlet katkısıdır.SİSTEME GÜVEN ZEDELENİRDevlet katkısı düşürülürse ne olur?

Birincisi, sisteme olan güven zedelenir; bu çok net. ‘Katkıyı yüzde 30’a çıkardınız, üç yıl sonra ne oldu da 20’ye düşürüyorsunuz?’ diye 18 milyon kişi sorgular ki, haklılar da.

Güven zedelenirse, sistemden çıkışlar başlar, girişler azalır.

Katkı tutarının düşürülmesi ile birlikte çıkacak söylentiler de bu işin tuzu biberi olur.Peki, devlet katkısını düşürmeden ve sistemin itibarını, güvenilirliği zedelemeden çözüm üretilemez mi?

Üretilebilir.

Mesela, katkı, nakdi değil ayni olur.

Zaten 10 yıl kalınıp, 56 yaşından sonra katkının tamamı hakediliyor.

Yüzde 30’luk katkı kişinin hesabında gözükür ama şartları yerine getirip de hak ettiği zaman nakdi olarak ödenebilir.

Mesela, sisteme girişlerde belirli bir yıla kadar katkı yüzde 30 olur ama belirli yıl ve yaştan sonra yüzde 25’e düşürülebilir.

İstedikten sonra çözüm üretilir.Altını bir kere daha çizeyim, BES’te devlet katkısını düşürmek hata olur, hele yüzde 20’ye düşürmek çok daha büyük hata olur.