Haber Detayı
Dünyayı ne bekliyor: İzi sanat satışlarında... Blue Chip'i bilir misiniz...
2025’te sonbahar ayları sanat piyasası açısından çok güçlü geçti: Kasım ayındaki New York müzayedelerinde bu yılın en yüksek satışları gerçekleşti; yılın en pahalı 10 eserinden 9’u bu dönemde el değiştirdi. Toplamda yüz milyonlarca dolarlık satış rekorları kırıldı. Bu gelişmeler pek hayra yorulmuyor
Sanat piyasasındaki hareketlilik ‘blue chip’ kavramını yeniden gündeme taşırken kriz endişelerini de beraberinde getirdi.Gustav Klimt’in Portrait of Elisabeth Lederer eseri 236 milyon dolar gibi devasa bir bedelle satıldı ve modern sanat tarihinin en pahalı ikinci satışlarından biri oldu.
Başlıca müzayede evlerinde, Eski Ustalar, Empresyonist, Modern, Savaş Sonrası ve Çağdaş sanat eserlerinin satışları 2025'te 4,5 milyar doları aşarak 2024 seviyesinin üzerinde seyretti, ancak 2022 zirvesinin altında kaldı.2022 yılında küresel sanat piyasası toplam satış hacmi 2022’de yaklaşık 67,8 milyar dolar olarak gerçekleşti: 2021’den yaklaşık %3 artarak pandemi öncesi seviyelerin üzerine çıktı.Her iki yılın ortak noktası piyasadaki belirsizlik ortamı.Şöyle ki:2022 yılı, pandeminin gölgesinde ve ekonominin nereye evrildiğinin kestirilemediği rüzgarların etkisinde geçti ve ayrıca Rusya - Ukrayna savaşı başladı.
Bu zeminde yatırım araçları arasında sanatın yükselmesi, riskten kaçış ve varlık çeşitlendirme davranışın olarak okunabilir.2025’in son çeyreğinde ise NATO liderleri ve askeri analistler, Rusya tehdidine karşı hazırlığın hızlanması gerektiğini vurguluyor.
Avrupa ülkelerinin olası askeri gerilimlere karşı savunma harcamalarını yükselttiği, askeri eğitim veya planlamayı genişletttiği haberleri medyada yer buluyor.Belirsizlik dönemlerinde sermayedarların sıradan yatırımlardan kaçıp alternatif varlıklara (ör. sanat, emlak, nadir koleksiyonlar) yöneldiği bilinen bir finansal davranış kalıbı: Sanat, altın gibi varlıklara geçiş eğilimi belirsizlik ve güvenlik arayışının bir tezahürü olarak yorumlanabilir.Van Gogh'un “Paris Romanları ve Güller” adlı 1887 yapımı eseri 62 milyon 710 bin dolara satıldıAvrupa’da savunma ve güvenlik tartışmalarıyla birlikte küresel risk algısı yükselme eğilimine girdi; bu da sanat eserlerini alternatif yatırım olarak daha cazip hale getirdi.Bununla birlikte Kasım 2025 satışlarındaki rekorlar büyük ölçüde sanat dünyasının kendi ekonomik döngüsü, alıcı geri dönüşü ve üst segment eserlerin piyasaya çıkmasıyla da açıklanabilir.2022’de sanat piyasasında görülen rekor satışlar, pandeminin yarattığı bastırılmış talep ve bol likiditenin son büyük dalgasıydı; 2025’teki toparlanma ise bu olağanüstü koşullardan ziyade seçici alımlar ve üst segment güveninden besleniyor.Bir diğer deyişle üst segmentin refah seviyesinin daha da artması, ‘blue chip’ sahipliğini de doğrudan etkiledi.Peki nedir bu blue chip:İSTİKRARLI VE TARTIŞMASIZ‘Blue-chip’ terimi, sanat piyasasında ekonomik ya da jeopolitik belirsizlik dönemlerinde dahi değerini koruyan, hatta çoğu zaman güçlendiren sanat eserlerini tanımlamak için kullanılıyor.
Kökeni borsaya dayanan bu kavram, sanatta; sanat tarihine yerleşmiş, müze onayı almış, uzun vadeli ve istikrarlı bir fiyat geçmişine sahip, küresel ölçekte alıcı bulan ve provenansı (geçmişi ve sahiplik zinciri) tartışmasız eserleri ifade ediyor.
Bu tür işler altın ya da gayrimenkul gibi bir servet saklama ve koruma aracı olarak görülüyor.
Bu nedenle kriz, savaş ihtimali veya ekonomik daralma dönemlerinde piyasada genel bir yavaşlama yaşansa bile, talep daralması en az hissedilen segment blue-chip sanat oluyor zira bu eserler ‘en son vazgeçilenler’ arasında yer alıyor.
Monet, Picasso, Rothko, Klimt gibi sanatçılar blue chip kavramının pratik karşılığı olarak düşünülebilir.Picasso'nun 1932 tarihli “La Lecture (Marie-Thérèse)” aslı eseri45 milyon 485 bin dolara alıcı bulduÖzünde bu terim tek bir şeyi ifade ediyor: güven.
Finans dünyasından ödünç alınan blue chip kavramı, başlangıçta istikrarlı büyüme ve güvenilir getiri geçmişine sahip hisseleri tanımlamak için kullanılıyordu.
Sanat dünyasında da benzer bir anlam taşıyor.RED CHIP KİME DENİRBlue chip sanatçı için kalıcı etkiye sahip, kurumsal olarak tanınmış ve tutarlı bir piyasa değerini sürdüren kişi denebilir.
Bu sanatçılar müze koleksiyonlarının, küresel sanat endüstrisinin ve çağdaş sanat anlatısının temelini oluşturuyor.
MoMA, Tate Modern veya Centre Pompidou gibi kurumlarda eserleri sergilenen; Christie’s, Sotheby’s ve Phillips’te düzenli olarak güçlü müzayede sonuçları elde eden; etkisi kuşaklar boyunca süren sanatçılar bu gruba giriyor.Bir de ‘red chip’ sanatçılar var.Red chip sanatçılar çoğu zaman dijital görünürlük, kültürel güncellik ve spekülatif ivmeyle hızla yükselen, ancak uzun vadeli kesinlikten yoksun, yükselen ya da orta kariyer sanatçıları olarak düşünülebilir.Red chip sanat hızlı hareket eder, potansiyelle beslenir ama öngörülemezdir.Her iki kategori de dengeli bir portföyde rol oynar.
Pek çok koleksiyoner önce blue chip eserlerle sağlam bir temel kurup, ardından red chip sanatla dinamizm yakalamayı hedefler.Ancak yüksek fiyat her zaman blue chip anlamına gelmiyor.BLUE CHIP SANATÇILAR KİMBlue chip sanat; fiyatın yanı sıra tarihsel önem ve uzun vadeli talebi de bir arada taşıyor.Gerçek blue chip eserler, tüm piyasa döngüleri boyunca direnç gösteriyor.Bazı Blue chip sanatçılar ve dönemleri:Savaş Sonrası dönem Andy Warhol, Roy Lichtenstein, Ed Ruscha1980’ler öncüleri Jean-Michel Basquiat, Keith Haring, Robert IndianaÇağdaş kavramsalcılar Damien Hirst, Tracey Emin, Jeff Koons, Christopher WoolKüresel etkiye sahip kültürel dönüştürücüler Takashi Murakami, Yoshitomo Nara, BanksyGözde SulaOdatv.com
