İran’da ekonomik kriz: Tahran’da kur şoku sonrası halk sokağa indi

İran’ın başkenti Tahran, yerel para birimi riyalin sert değer kaybının ardından protesto gösterilerine sahne oldu.

Dolar karşısında rekor seviyede gerileyen riyal, gıda fiyatlarını yukarı çekerken, yaptırımlar nedeniyle kırılgan olan ekonomide krizin derinleştiğine işaret etti.Riyal, pazar günü denetimsiz piyasada (Resmi olmayan kur) 1 dolar karşılığında 1 milyon 450 bin seviyesine kadar gerileyerek tarihi dip gördü.

Pazartesi günü öğleden sonra bir miktar toparlanarak 1,38 milyon seviyelerine yükselse de, yaşanan sert dalgalanma alarm zillerinin çalmasına neden oldu.

Uzmanlar, bu gelişmenin geçmiş yıllarda ülkeyi sarsan geniş çaplı protestoların benzeri bir sürecin habercisi olabileceğine dikkat çekiyor.Büyük Çarşı’da protestoDevlet televizyonu, pazartesi günü Tahran Büyük Çarşısı’nda “sınırlı” protestolar yaşandığını öne süren bulanık görüntüler yayımladı.

Ancak sosyal medyada paylaşılan videolar, eylemlerin daha geniş çaplı olduğunu ve çok sayıda esnafın dükkanlarını kapattığını ortaya koydu.

Bazı görüntülerde güvenlik güçlerinin kalabalığı dağıtmak için biber gazı kullandığı iddia edildi.

Bloomberg, söz konusu görüntülerin doğruluğunu bağımsız olarak teyit edemedi.Hükümetten acil toplantıİran devlet medyası, gelişmeler üzerine hükümetin ekonomi ekibinin “döviz, ticaret ve kamu refahı politikaları” başlığıyla acil bir toplantı yaptığını duyurdu.

Aynı gün, devlet haber ajansı IRNA, Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan’ın, Merkez Bankası Başkanı Muhammed Rıza Farzin’in istifasını kabul ettiğini ve yerine eski Ekonomi Bakanı Abdolnasır Hemmati’yi atadığını bildirdi.Enflasyon ve hayat pahalılığı baskısıBloomberg'in haberine göre gösteriler henüz sınırlı ölçekte kalsa da, Tahran’daki protestolar yüksek enflasyon ve artan yaşam maliyetlerinin milyonlarca İranlı üzerindeki baskısını gözler önüne serdi.

Enflasyonun yüzde 40’ın üzerinde seyrettiği ülkede, alım gücü hızla eriyor.

Yaptırımlar ve dış gerilimlerUluslararası yaptırımlar, İran ekonomisi üzerinde ağır bir yük oluşturmaya devam ediyor.

Özellikle petrol ihracatından elde edilen gelirlerin kısıtlanması, bütçe dengelerini zorluyor.

Haziran ayında İsrail’in, ABD Başkanı Donald Trump yönetiminin desteğiyle İran’daki nükleer tesislere düzenlediği hava saldırıları, Tahran ile Washington arasında yaptırımların hafifletilmesi karşılığında nükleer faaliyetlerin sınırlandırılmasını öngören müzakereleri de sona erdirdi.Yeni gelir arayışı, eski risklerBu gelişmelerin ardından İran yönetimi yeni gelir kaynakları arayışına girdi.

Bunlar arasında, 2019’dan bu yana ilk kez sübvansiyonlu benzin fiyatlarının artırılması da yer alıyor.

Ancak bu adım, geçmişte ülke genelinde ölümcül protestolara yol açmıştı.

Tartışmalı bütçe taslağıGeçen hafta hükümet, gelecek mali yıla ilişkin bütçe taslağını Meclis’e sundu.

Taslakta vergi gelirlerinde yüzde 60 artış hedeflenirken, kamu çalışanları ve emekliler için öngörülen yüzde 20’lik maaş artışı, yüksek enflasyon karşısında yetersiz bulunuyor.

Ekonomistler, mevcut koşullar altında bu politikaların toplumsal huzursuzluğu daha da artırabileceği uyarısında bulunuyor.