Haber Detayı
Somali’de neler oluyor
Türkiye-İsrail arasındaki bölgesel mücadele son zamanlarda Afrika kıtasına taşınmış durumda.
Gazze Barış Planı için tüm gözler çok da yeni bir durumun ortaya çıkmadığı Trump-Netanyahu görüşmesine kitlenmişken Afrika’nın en kritik noktalarından birinde bir bilek güreşi sürüyordu.İsrail birkaç gün önce Somali’nin ihtilaflı bölgesi Somaliland’i devlet olarak tanıyan ilk ülke oldu.Bu tartışmalı hamlenin ardından Somali Cumhurbaşkanı Hasan Şeyh Mahmud dün Cumhurbaşkanı Erdoğan’ı ziyaret etti.AMAÇ FİLİSTİNLİLERİ SÜRMEK Mİİsrail’in Somaliland hamlesiyle 1 milyon Filistinliyi bölgeye sürme amacında olduğu iddia edildi.Aslında Aden Körfezi-Hint Okyanusu hattındaki bu güç mücadelesi çok daha geniş kapsamlı hedeflere ve sonuçlara gebe.Ünlü ‘Kara Şahin Düştü’ filmini izleyenler Somali’de 1991’de patlak veren iç savaşı anımsayacaktır.İşte bu savaşın ardından Somali’nin yeniden toparlanması açısından Türkiye hem askeri hem de altyapı açısından kritik bir rol oynadı.2012’de imzalanan Askeri Eğitim Anlaşması’yla Somali ordusunun yeniden inşası için Türk askeri görevlendirildi.Türk firmaları Mogadişu Limanı, Aden Adde Havalimanı gibi kritik binaların yapımını ve işletmesini üstlendi.
Türkiye, Somali’de pek çok yol, hastane ve kamu binası inşa etti.İsrail’in Somaliland’i tanımasına karşı Somali’nin farklı bölgelerinde geniş katılımlı protesto gösterileri yapıldı.ASKERİ EĞİTİM ÜSSÜ VE ENERJİ2017’de Mogadişu’da TÜRKSOM Askeri Eğitim Üssü açıldı.
Bu üs, Türkiye’nin yurtdışındaki en büyük askeri eğitim tesisi.
On binlerce Somali askeri Eş-Şebab’a karşı mücadeleyi burada öğreniyor.İki ülke arasında belki de en kritik aşama geçen sene imzalanan Savunma ve Ekonomik İşbirliği Çerçeve Anlaşması’ydı.
TÜRKSOM Askeri Eğitim ÜssüAnlaşma Türkiye’ye Somali karasularının korunmasında 10 yıl süreyle rol, donanma eğitimi ve deniz güvenliği misyonu sağladı.Bununla birlikte TPAO’nun Somali açıklarında üç blokta petrol ve doğalgaz araması için çerçeve anlaşması imzalandı.Hemen ardından Etiyopya-Somaliland’in deniz erişimi konusunda çıkan krizde de Ankara arabulucu rolü üstlendi.Özetle, Türkiye son yıllarda Somali merkezi hükümetiyle askeri üs, deniz yetki anlaşması ve enerji aramaları üzerinden güçlü bir konum yakaladı.İSRAİL, AFRİKA VE GAZZE İsrail’in iç savaştan 34 yıl sonra Somali’nin bir kısmını ayrı bir devlet olarak tanıması Türkiye’nin konumuyla yakından ilgili.Bu hamleyi Türkiye’nin Afrika Boynuzu’ndaki etkinliğini dengelemeye yönelik bir adım olarak okumak mümkün.Ancak tek faktör bu değil.Geçen sene Atlantic Council’de İsrail’in Afrika’daki bağlarının Gazze politikası açısından neden hayati önemde olduğuna dair çarpıcı bir yazı yayımlanmıştı.Somalilandli lider Muhammed Abdullahi, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ile görüntülü konuşurken.O yazıda Afrika ülkelerinin Gazze konusunda İsrail’e sert tepkisine (Hatta Güney Afrika’nın soykırım davası açmasına) rağmen Abraham Anlaşmaları sayesinde İsrail’in bölgede etkinliğini artıracağı iddia edilmişti.Burada zikredilen ülkelerden biri de Somali’ydi.İsrail bir süredir Somali için nabız yoklar vaziyette.İsrail, Somaliland’i bağımsız bir devlet olarak tanıyan ilk ülke oldu.Şu anki konjonktürde İsrail’in Mogadişu’da tutabileceği pek alan yok.
Bu yüzden Somaliland’i kullanarak Babü’l-Mendep’in hemen çıkışında yeni ve daha güvenli bir “lojistik–deniz üssü alternatifi” yaratma hedefinde.Somaliland bayrağı.SOMALİ’DE YENİ İTTİFAKLARBurada en kritik nokta Somali Hükümeti’nin geniş deniz yetki alanı ve enerji kaynakları arama ruhsatlarının dağıtımı.Dün Türkiye’yi ziyaret eden Cumhurbaşkanı Hasan Şeyh Mahmud bu konuda Türkiye’yle uyum içinde.
Bölge ülkelerinden Katar da Türkiye’yle aynı pozisyonda.Somaliland ve Puntland eyaletleriyle doğrudan liman ve yatırım anlaşmaları yapan Birleşik Arap Emirlikleri ise tam ters pozisyonda.İsrail, Somaliland kararıyla Birleşik Arap Emirlikleri’yle (BAE) benzer bir pozisyonu çok daha agresif bir biçimde somutlaştırdı.İki ülke İran etkisi, Husi saldırıları, ticaret yollarının güvenliği gibi ortak kaygılara sahip.Bu hamle, son dönemde ABD’nin İsrail, Suudi Arabistan ve BAE’yi Abraham Anlaşmaları çerçevesinde bir araya getirme planıyla da uyum içinde gözüküyor.Ancak asıl mücadelenin bundan sonra deniz yetki alanlarında yaşanması bekleniyor.
Şimdi Somali’de bölgesel aktörlerin farklı pozisyonlar aldığı yeni bir diplomatik satranç başlıyor.
Somali Cumhurbaşkanı Hasan Şeyh Mahmud - Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan
