Latin Amerika'da bu yıl seçimler ve Venezuela-ABD gerilimi öne çıktı

Latin Amerika'da 2025'te Arjantin, Ekvador, Bolivya, Şili ve Honduras'ta düzenlenen seçimlerde sağ partilerin sandıktan zaferle çıkması, bölgedeki siyasi dengelerin değiştiğine işaret etti.

Aynı dönemde ABD4nin, Venezuela Devlet Başkanı Nicolas Maduro'nun tutuklanmasına yönelik ödül miktarını 50 milyon dolara yükseltmesi ise yıla damga vuran gelişmeler arasında yer aldı.Bu adımın hemen ardından Washington yönetiminin, uyuşturucu örgütleriyle mücadele gerekçesiyle Karayipler bölgesine askeri yığınak yapması, Venezuela ile tansiyonu önemli ölçüde artırdı.ABD'nin Karayipler'de uyuşturucu örgütlerine ait olduğunu ileri sürdüğü teknelere yönelik saldırıları ile Başkan Donald Trump'ın Venezuela'yı işgal etmekle tehdit etmesi, bölgedeki gerilimi daha da tırmandırdı.Bu gelişmelere karşılık Venezuela Devlet Başkanı Maduro'nun 4,5 milyon kişilik milis gücünü harekete geçirme mesajı vermesi, Latin Amerika'yı son 5 ay içinde küresel siyasetin ve güvenlik tartışmalarının merkezine taşıdı.Washington yönetiminin Meksika ve Brezilya'yı hedef alan yüksek tarife vergileri uygulaması, Trump'ın Kolombiya Cumhurbaşkanı Gustavo Petro'yu "uyuşturucu lideri" olarak nitelendirmesi, Peru Kongresi'nin Devlet Başkanı Dina Boluarte'yi görevden azletmesi, eski Uruguay Devlet Başkanı Jose Mujica'nın hayatını kaybetmesi ve Kolombiya lideri Petro'nun İsrail'in ülkedeki tüm diplomatlarını sınır dışı etmesi, Latin Amerika'da son dönemin siyasi gündemini belirleyen başlıca gelişmeler arasında yer aldı.Sandıktan sağ partiler zaferle çıktıSeçim sonuçları da bölgedeki siyasi yönelimi net biçimde ortaya koydu.

Arjantin'de parlamento seçimlerini Devlet Başkanı Javier Milei liderliğindeki iktidar partisi kazanırken, Bolivya'da merkez sağın adayı Senatör Rodrigo Paz, Şili'de aşırı sağcı Jose Antonio Kast, Ekvador'da sağ görüşlü Daniel Noboa ve Honduras'ta ise ABD Başkanı Trump'ın desteklediği Filistin kökenli muhafazakar aday Nasry Asfura sandıktan zaferle çıktı.VenezuelaVenezuela'da 28 Temmuz 2024'te yapılan devlet başkanı seçimini yüzde 52 oyla üçüncü kez kazanan Nicolas Maduro, 10 Ocak'ta yeni dönemi için yemin ederek görevine başladı.Maduro, 19 Ağustos'ta yaptığı açıklamada, ABD'nin tutuklanması için bilgi verene yönelik ödül miktarını 50 milyon dolara yükseltmesinin ardından, 4,5 milyonu aşkın milis gücünün ülke genelinde konuşlandırılacağını duyurdu.ABD'nin "uyuşturucu kartelleriyle mücadele" gerekçesiyle Venezuela açıklarına savaş gemisi ve denizaltı göndermesine tepki gösteren Maduro, 1 Eylül'de yaptığı açıklamada, "Venezuela, son 100 yılda kıtamızda görülen en büyük tehditle karşı karşıya." ifadelerini kullandı.Washington yönetiminden gelen askeri müdahale tehditlerini ciddiye aldıklarını belirten Maduro, 6 Eylül'de, "Venezuela saldırıya uğrarsa silahlı mücadele aşamasına geçer." dedi.Maduro'nun, 6 Ekim'de Karayipler'de ABD'nin artan askeri faaliyetleri üzerine Papa 14.

Leo'ya destek talebinde bulunduğu bir mektup gönderdiği bildirildi.Nobel Barış Ödülü sahibi Venezuelalı muhalif siyasetçi Maria Corina Machado, 16 Kasım'da sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada, orduya silahlarını bırakmaları ve Maduro'nun emirlerine uymayı reddetmeleri çağrısında bulundu.Maduro, 2 Aralık'ta partisinin düzenlediği bir mitingde, konuşmasının remikslenmiş versiyonuyla dans ederek ABD'ye "barış" çağrısı yaptı.ABD'nin Venezuela açıklarında bir petrol tankerine el koymasına "sert" tepki gösteren Maduro, Washington yönetimini "Karayip korsanlarına" benzeterek, "Maskeleri resmen düştü." ifadesini kullandı.ABD Başkanı Trump'ın yaptırıma tabi tüm Venezuela menşeli petrol tankerlerinin bloke edilmesi yönünde talimat verdiğini hatırlatan Maduro, 18 Aralık'ta yaptığı açıklamada, "Bu, açıkça savaş yanlısı ve sömürgeci bir girişimdir.

Gerçek niyet ortaya çıkmıştır.

Egemenliği teslim edecek ve Venezuela'yı bir koloniye dönüştürecek kukla bir hükümeti dayatmak için rejim değişikliği hedeflenmektedir." dedi.Maduro, 17 Aralık'ta Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres ile yaptığı telefon görüşmesinde bölgesel barışı ve son gelişmeleri ele aldı.Venezuela, aynı gün ülke açıklarında bir petrol tankerine el koyan ABD'yi "korsanlıkla" suçlayarak, konuyla ilgili Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'ne (BMGK) resmi mektup gönderdi.KolombiyaKolombiya'nın kuzeydoğusundaki Catatumbo bölgesinde silahlı isyancı örgüt Ulusal Kurtuluş Ordusu (ELN) ile eski Kolombiya Devrimci Silahlı Güçleri (FARC) 33.

Cephesi arasında aylarca süren çatışmalar nedeniyle 54 bini aşkın kişi yerinden edildi.Cali kentinde 22 Ağustos'ta askeri hava üssü yakınlarında kamyonla düzenlenen bombalı saldırıda 6 kişi hayatını kaybetti, 80'den fazla kişi yaralandı.

Aynı gün Antioquia bölgesinde insansız hava aracı (İHA) saldırısının ardından düşen helikopterde bulunan 12 polis yaşamını yitirdi, 5 polis yaralandı.Kolombiya'da 2026 genel seçimlerinde sağ partinin cumhurbaşkanı adayları arasında gösterilen Senatör Miguel Uribe Turbay, 7 Haziran'daki silahlı saldırıda ağır yaralanmasının ardından 11 Ağustos'ta hayatını kaybetti.

Olay, ülkede seçim güvenliği tartışmalarını yeniden alevlendirdi.Eski Kolombiya Cumhurbaşkanı Alvaro Uribe, ""yargıyı yanıltmaya teşebbüs" ve "tanıklara rüşvet teklif ederek ifadelerini değiştirmeye çalışmak" suçlarından 2 Ağustos'ta 12 yıl ev hapsine mahkum edildi.Kolombiya Cumhurbaşkanı Gustavo Petro, 30 Eylül'de yaptığı açıklamada Gazze'de yaşananlar nedeniyle ABD Başkanı Trump'ı "soykırımın suç ortağı" olmakla suçladı.ABD Başkanı Trump'ın Petro'yu "uyuşturucu lideri" olarak nitelendirmesinin ardından Kolombiya, 20 Ekim'de Washington Büyükelçisi'ni geri çağırdı.

Petro, kendisi ve ailesinin ABD yaptırım listesine alınmasına karşılık, "Asla diz çökmeyeceğim." ifadelerini kullandı.Petro, ABD'nin Karayipler ve Pasifik'teki operasyonlarını gerekçe göstererek, 12 Kasım'da ABD güvenlik kurumlarıyla iletişim ve istihbarat paylaşımını askıya aldıklarını açıkladı.3 Aralık'ta ise Trump'ın Kolombiya'yı da uyuşturucu üzerinden hedef almasına tepki gösteren Petro, "Egemenliğimize saldırı savaş ilanıdır." dedi.İsrail'in Küresel Sumud Filosu'na yönelik saldırısının ardından Petro, 2 Ekim'de İsrail'in Kolombiya'daki tüm diplomatlarının sınır dışı edileceğini duyurdu.

Bu karar, Bogota-Tel Aviv hattında diplomatik kopuşu derinleştirdi.Kolombiya güvenlik güçleri, 22 Kasım'da son 10 yılın en büyük operasyonunda, Pasifik kıyısındaki bir limanda konteynerlere gizlenmiş 14 ton kokain ele geçirdi.Katar'ın ev sahipliğinde Kolombiya hükümeti ile ülkenin en güçlü silahlı örgütlerinden biri olarak kabul edilen Clan del Golfo arasında, örgütün silahsızlanması ve etkili olduğu bölgelerde barış sürecinin desteklenmesi amacıyla 5 Aralık'ta ortak bildiri imzalandı.BrezilyaBrezilya Yüksek Mahkemesi, 26 Kasım'da eski Devlet Başkanı Jair Bolsonaro'nun 2022 seçimlerinin ardından darbe planladığı gerekçesiyle aldığı 27 yıl 3 ay hapis cezasının kesinleştiğine ve infaz sürecinin başlatılmasına hükmetti.

Karar, ülkede demokrasi ve hukuk devleti tartışmalarını yeniden gündeme taşıdı.Güvenlik güçlerinin Rio de Janeiro eyaletindeki Penha ve Alemao adlı yoksul mahallelerde, ülkenin en büyük suç örgütlerinden Comando Vermelho'ya yönelik düzenlediği son yılların en büyük operasyonunda 132 kişi hayatını kaybetti.

Operasyon sırasında yaşamını yitirenlerin sokaklardaki görüntülerinin basında yer alması, uluslararası kamuoyunda tepkiye yol açtı.Brezilya Devlet Başkanı Luiz Inacio Lula da Silva, 5 Haziran'da yaptığı açıklamada, "Gazze'de yaşananlar savaş değil, çok iyi hazırlanmış bir ordunun kadınlara ve çocuklara yönelik işlediği bir soykırımdır." ifadelerini kullanarak İsrail'i sert sözlerle eleştirdi.Lula da Silva, 6 Ağustos'ta ABD yönetiminin uyguladığı tarifelere karşı Brezilya'nın çıkarlarını korumak amacıyla Dünya Ticaret Örgütüne (DTÖ) başvuru da dahil olmak üzere tüm imkanların seferber edileceğini açıkladı.Brezilya'nın kuzeyindeki Para eyaletinin başkenti Belem'de, Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi 30.

Taraflar Konferansı (COP30), 10–21 Kasım tarihleri arasında düzenlendi.

Zirve, Amazonlar ve küresel iklim krizi başlıklarıyla öne çıktı.Devlet Başkanı Lula da Silva, 14 Ocak'ta Kongre'de kabul edilen ve ilk ile orta dereceli okullarda cep telefonu kullanımını yasaklayan yasayı onayladı.Lula da Silva, 21 Aralık'ta yaptığı açıklamada ise ABD ile gerilim yaşayan Venezuela'ya yönelik olası bir askeri müdahalenin "insani felakete yol açabileceği" uyarısında bulundu.ArjantinArjantin Devlet Başkanı Javier Milei, 6 Şubat'ta "derin farklılıklar" gerekçesiyle ülkesinin Dünya Sağlık Örgütünden (DSÖ) çekileceğini açıkladı.Ülkenin güneyinde 2 Mayıs'ta meydana gelen 7,4 büyüklüğündeki depremde can kaybı yaşanmadıArjantin'de federal mahkeme, 18 Haziran'da yolsuzluk davası kapsamında 6 yıl hapis ve ömür boyu kamu görevinden men cezasına çarptırılan eski Devlet Başkanı Cristina Fernandez de Kirchner'in cezasını ev hapsine çevirdi.Arjantin'de insan hakları örgütleri, 17 Ağustos'ta İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'nun Arjantin'e planladığı ziyaret öncesinde, "soykırım, savaş suçları ve insanlığa karşı suçlar" gerekçesiyle suç duyurusunda bulundu.Ülkede 7 Eylül'de gerçekleştirilen ve seçmenlerin yaklaşık yüzde 40'ını barındıran Buenos Aires eyalet seçimlerini muhalefet büyük farkla kazanmasına rağmen, 26 Ekim'de yapılan parlamento seçimlerini Devlet Başkanı Milei liderliğindeki iktidar partisi kazandı.ŞiliAntarktika'daki Amundsen-Scott Güney Kutbu İstasyonu'nu 4 Ocak'ta ziyaret eden Devlet Başkanı Gabriel Boric, Şili'nin, Antarktika'nın bir bölümü üzerindeki egemenlik iddiasını yineledi.Şili'de, ülkenin yüzde 99'unu etkileyen elektrik kesintisi nedeniyle 26 Şubat'ta Olağanüstü Hal (OHAL) ilan edildi.Şili lideri Boric, 22 Mayıs'taki açıklamasında İsrail'in Gazze Şeridi'nde devam eden saldırılarına ilişkin, "İsrail hükümeti, Gazze'de etnik temizlik yapıyor." ifadesini kullandı.Şili'nin güneyinde 22 Ağustos'ta 7,5 büyüklüğünde deprem meydana geldi, herhangi bir can kaybı yaşanmadı.Şili'de düzenlenen 2. tur devlet başkanı seçimini aşırı sağın adayı Jose Antonio Kast 16 puan farkla kazandı ve solun 4 yıllık iktidarına son verdi.MeksikaMeksika Devlet Başkanı Claudia Sheinbaum, 2 Şubat'ta ABD yönetiminin Meksika'dan ithal edilen mallara yüzde 25 ek gümrük vergisi getirme kararına ilişkin, "B planının uygulanması için talimat veriyorum." açıklamasında bulundu.Meksika'da halk, 31 Mayıs'ta ülke tarihinde ilk kez Ulusal Yüksek Mahkeme ile Seçim Mahkemesi Üst Kurulu üyeleri de dahil olmak üzere 881 yargı pozisyonu için sandık başına gitti.Ülkede 10 Eylül'de yanıcı madde taşıyan tankerin patlaması sonucu 28 kişi hayatını kaybetti.Meksika'da ekim ayında 5 eyalette etkili olan şiddetli yağışlar sonucu meydana gelen sellerde 76 kişi hayatını kaybetti.Meksika lideri Sheinbaum, ABD Başkanı Trump'ın uyuşturucu kartelleriyle mücadele kapsamında Meksika'ya asker gönderme teklifini 19 Kasım'da bir kez daha reddetti.Sheinbaum, 18 Aralık'ta açıklamasında, ABD'nin Venezuela'nın kuzey kıyıları açıklarında askeri varlığını artırması ve bölgedeki gerilimin tırmanmasının ardından olası "kan dökülmesini" önlemek için Birleşmiş Milletlerin (BM) devreye girmesi çağrısı yaptı.BolivyaDerin ekonomik kriz ve döviz kıtlığı nedeniyle zor bir yıl geçiren Bolivya halkı, yönetime karşı protestolar düzenlerken polisle sık sık karşı karşıya geldi.Bolivya'da yıl içinde eski Devlet Başkanı Evo Morales destekçilerinin düzenlediği protestolarda çok sayıda polis yaralanırken, ülke genelinde uzun süreli otoyol kapatma eylemleri gerçekleştirildi.Ülke tarihinde ilk kez düzenlenen 2. tur seçimlerini 19 Ekim'de kazanan merkez sağcı Rodrigo Paz, Bolivya ve Latin Amerika siyasetinde sol bir hareket olarak bilinen Sosyalizme Doğru Hareket Partisi'nin (MAS) 20 yıllık iktidarına son verdi.Paz yönetimi, 10 Aralık'ta İsrail'in Gazze'ye yönelik saldırıları sonrası 2023'te kesilen diplomatik ilişkilerin yeniden tesis edildiğini duyurdu."Yolsuzluk" soruşturması kapsamında gözaltına alınan eski Bolivya Devlet Başkanı Luis Arce 14 Aralık'ta tutuklandı.EkvadorÜlkede 13 Nisan'da yapılan devlet başkanlığı seçimini ikinci turda kazanan 37 yaşındaki Daniel Noboa, 2025-2029 dönemi için 25 Mayıs'ta parlamentoda yemin etti.Ekvador'da güvenlik güçleri, ülke tarihinin en çok aranan uyuşturucu kaçakçısı ve çete elebaşı olan "Fito" lakaplı Jose Adolfo Macias Villamar'ın, ABD'ye iade edildiğini 21 Temmuz'da bildirdi.Ekvador yönetimi Hamas, Hizbullah ve İran Devrim Muhafızları Ordusu'nu 17 Eylül'de terör örgütleri listesine aldığını duyurdu.Ülkede sık sık çete çatışmalarıyla gündeme gelen El Oro eyaletindeki bir cezaevinde, 10 Kasım'da 31 mahkumun cansız bedeni bulundu.Ekvador'da halk, 16 Kasım'da Noboa hükümetinin anayasa değişikliği için referanduma götürdüğü 4 maddelik pakete "Hayır" dedi.Gözaltına alındıktan sonra öldürülen 4 çocuğa ilişkin davada, 11 asker 22 Aralık'ta ayrı ayrı 34 yıl 8 ay hapis cezası aldı.PeruPerulu Nobel Edebiyat Ödülü sahibi yazar Mario Vargas Llosa, 14 Nisan'da 89 yaşında yaşamını yitirdi.Eski Peru Devlet Başkanı Ollanta Humala, 16 Nisan'da kara para aklama suçundan 15 yıl hapis cezasına çarptırıldı.Peru'nun kuzeyinde, yasa dışı madencilikle bağlantılı silahlı bir grup tarafından kaçırılan 13 madencinin cesedi 5 Mayıs'ta bulundu.Kongre, yaptığı oylamada Devlet Başkanı Dina Boluarte'yi "kalıcı ahlaki yetersizlik" gerekçesiyle 10 Ekim'de görevden azletti.Eski Devlet Başkanı Pedro Castillo, "isyan için komplo kurma" suçundan 28 Kasım'da 11 yıl 5 ay 15 gün hapis cezasına çarptırılırken, bir diğer eski Devlet Başkanı Martin Vizcarra ise 27 Kasım'da rüşvet suçundan 14 yıl hapis cezası aldı.PanamaPanama Devlet Başkanı Jose Raul Mulino, 20 Ocak'taki açıklamasında, ABD Başkanı Trump'ın "Panama Kanalını geri alacağız" sözlerine, "Panama Kanalı, Panama'nındır ve öyle kalacak." yanıtını verdi.Mulino, 25 Nisan'da basına yaptığı açıklamada, ülkenin güneybatısındaki Kolombiya sınırında bulunan 266 kilometrelik Darien Geçidi'ndeki "göç krizinin" sona erdiğini duyurdu.ParaguayVenezuela ve Paraguay, 7 Ocak'ta muhalefet koalisyonunun devlet başkanı adayı Edmundo Gonzalez konusunda yaşanan görüş ayrılıkları nedeniyle diplomatik ilişkilerini kestiklerini açıkladı.UruguayUruguay'da 13 Mayıs'ta hayatını kaybeden eski Devlet Başkanı Jose Mujica, vasiyeti doğrultusunda 15 Mayıs'ta çiftliğinde toprağa verildi.HondurasOrta Amerika ülkesi Honduras'ta 30 Kasım'da düzenlenen devlet başkanı seçimini Trump'ın desteklediği Filistin kökenli muhafazakar aday Nasry Asfura'nın kazandığı bildirildi.