Haber Detayı
‘Mümkün olduğu kadar her şeyin yeniden kullanılabilir olması şart’
Alınan tüm önlemlere rağmen şu an dünyada 8,3 milyar kişi 7 milyar ton plastikle yaşıyor. Çöpüne Sahip Çık Vakfı Genel Müdürü Emrah Bilge “En çevre dostu çözüm kesekâğıdı, yağlı ya da mumlu kâğıt gibi ürünler” diyor.
ABD’nin Kaliforniya eyaletinde 1 Ocak 2026’dan itibaren bakkal, eczane, içki dükkanları ve marketler müşterilerine tek kullanımlık ince plastik poşet veya yeniden kullanılabilir poşet vermeyecek.
Ülkemizde de alışveriş sırasında poşetleri marketlerden 6 yıldır parasını ödeyerek satın alıyoruz. 50 kuruş ödüyorduk, 2026 yılında 75 kuruş olabileceği konuşuluyor.
Konuyla ilgili yasa plastik poşet kullanımını azaltmak için çıkmış olsa da kimileri evde çöp koymak için marketlerden 10’lu-20’li poşet satın almaya devam ediyor.
Bu arada belediyelerin ücretsiz sağlayacağı farklı renklerde poşetlerle çöplerin artık evde ayrıştırılacağı da haberler arasında.Bir de sebze ve meyve reyonlarında rulolar halindeki ince torbaları 2-3 kat kat yapıp alışveriş poşeti olarak kullananlar var.
Kâğıt poşetlerinse sapları ne kadar kalın olursa olsun konfor beklentimizi karşılamadığı bir gerçek.
Durum sadece ülkemizde değil dünya genelinde bir sorun olmaya devam ediyor.
Konuyu Çöpüne Sahip Çık Vakfı Genel Müdürü Emrah Bilge’yle konuştuk.◊ Plastik ve tek kullanımlık ürünlerin çevreye zararı konusunda farkındalık arttı ama uygulamada durum nasıl?
Plastiğin icadından bu yana geçen bir asır içinde dünyada toplam 9 milyar ton plastik üretildi.
Bunun 7 milyar tonu hâlâ dünya üzerinde.
Doğal etkilerle gözle görülmeyecek kadar küçük parçalara ayrılan plastikler, mikroplastik olarak gıdalarımızda, içtiğimiz suda hatta soluduğumuz havada bile var olmaya devam ediyor.
Mevcut tüketim kültürü israfla besleniyor.
Atık miktarının giderek arttığı günümüzde mümkün olduğu kadar her şeyin yeniden kullanılabilir olması gerekiyor.
Hijyenik ve tıbbi ürünler tabii ki bunların dışında.
Plastikse hayatımızdan çıkabilecek madde değil.
Ben de alışveriş için plastik çanta kullanıyorum ama o çantayı 5 yıldır kullanıyorum.◊ Türkiye’deki ücretli poşet uygulaması ne kadar başarılı oldu?
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı verilerine göre poşet kullanımında yüzde 75’lik bir azalma oldu.
Çok ince poşetler -genellikle şarküteri ve manav reyonlarında kullanılıyor- hâlâ bedelsiz verilebiliyor.
Bunlar da en kısa zamanda bedelli olmalı.
Aslında en çevre dostu çözüm plastik yerine kesekâğıdı, yağlı ya da mumlu kâğıt gibi ürünler.
Şarküteri ürünleri ya da etlerin bu tür doğal malzemelerle sarılması daha sağlıklı.◊ ‘Çöpüne sahip çıkmak’ isteyenler neler yapmalı?
Dünyada her yıl yaklaşık 2,2 milyar ton çöp üretiliyor ve büyük bir bölümü geri dönüşüme kazandırılmadan çevreye bırakılıyor.
Ürünleri ihtiyacımız olduğu kadar satın alarak tüketmek ve israftan uzak durmak başarılı atık yönetiminin temelini oluşturuyor.
İkincisi bilinçli tüketmek.
Tek kullanımlık ürünler yerine uzun ömürlü ve tekrar kullanılabilir alternatifleri seçmek.
Üçüncüsü de doğru ayrıştırmak. ‘ÖNERİMİZ İKİ TEMEL ÇÖP OLUŞTURMAK’ ◊ Çöplerimizi ayrıştırmaya çalışıyoruz; ancak zaman zaman bu atıkların toplanırken aynı yerde birleştiğini görüyoruz.
İnsanlar ‘Ben ayırıyorum ama sonra hepsi karışıyor’ duygusuna kapılıyor...
Bu noktada yaygın bir yanlış algı mevcut.
Her atığın ayrı ayrı kutulara atılması ve ayrı araçlarla toplanması gerektiği düşünülüyor; oysa mevzuatımız ikili atık toplama sistemine olanak veriyor.
Belediyeler geri dönüştürülebilir atıkları birlikte topluyor ve toplama-ayırma tesislerinde bunlar türlerine göre ayrılıyor.
Önerimiz iki temel çöp oluşturmak.
Birinde plastik, kâğıt, metal ve cam gibi geri dönüştürülebilir atıklar, diğerindeyse yiyecek artıkları, kişisel hijyen atıkları, süprüntüler ve geri dönüştürülemeyen atıklar olmalı.
Yerel yönetimlerin ve merkezi idarenin en önemli sorumluluğu bu sistemi şeffaf biçimde anlatmak, toplama-ayrıştırma süreçlerini görünür kılmak.
