Haber Detayı
Sadece çöp değilmiş: Eski cihazların içinden çıkan değerli madenler şaşırtıyor
Çoğumuzun evinde tozlanan eski cihazlar, aslında göründüğünden çok daha fazlasını barındırıyor. Tonlarca devre kartından çıkan kilogramlarca altın ve nadir metaller, geri dönüşüm sektörünü yeni bir maden sahasına dönüştürürken, bu serveti kazanmanın tehlikeli yolları ise korkutuyor.
Modern dünyada dijital cihazlar hayatımızın her anına eşlik ediyor; ancak bu teknoloji aşkının karanlık bir yüzü var.
Ortalama bir evde 20’den fazla elektronik cihaz bulunuyor ve hızla gelişen teknoloji yüzünden bu cihazlar her zamankinden daha çabuk eskiyor.
Peki, çekmecelerde tozlanan veya çöpe atılan o eski telefonlara veya laptoplara gerçekte ne oluyor?
Çöplüklere giden her cihaz, içindeki zehirli maddeleri toprağa sızdırarak çevreye büyük zarar veriyor.
Oysa bu cihazlar, aslında keşfedilmeyi bekleyen birer maden ocağı gibi değerli malzemeler barındırıyor.2022 yılında dünya genelinde 60 milyon tondan fazla elektronik atık üretildi; fakat bu devasa yığının sadece dörtte biri kayıt altına alınabildi.
Geri kalan kısım ise çevreye ve insan sağlığına zarar verecek şekilde doğaya terk edildi.
Oysa geri dönüşüm, sadece çevreyi korumakla kalmıyor, aynı zamanda ciddi bir enerji tasarrufu sağlıyor.
Örneğin, bir milyon laptopu geri dönüştürmek, yaklaşık 3 bin 500 evin bir yıllık elektrik ihtiyacını karşılayacak kadar enerji tasarrufu anlamına geliyor.
Eski cihazların içinde sadece plastik veya bakır teller yok; çok daha değerli ve nadir elementler saklı.
İşte geri dönüşümle ekonomiye kazandırılan o maddeler…Altın: Şaşırtıcı gelse de cihazların içinde gerçek altın bulunuyor.
Devre kartlarında ve işlemcilerde mükemmel bir iletken olduğu için tercih edilen bu metal, bir milyon telefon geri dönüştürüldüğünde yaklaşık 34 kilogramlık bir külçeye dönüşebiliyor.
Özellikle işlemciler, bağlantı pinleri ve devre kartları, altın konusunda oldukça zengin.
Gümüş: Klavye zarları, bilgisayar çipleri ve devre kartlarında kullanılıyor.
Geri dönüştürüldüğünde bu maddeler, önemli bir kazanım sağlıyor.Palladyum: Platin ailesinden olan bu nadir metal, devre kartlarının vazgeçilmez bir parçası.
Madenciliği oldukça zor ve pahalı olan palladyum, eski cihazlardan geri kazanıldığında ekolojik dengenin korunmasına yardımcı oluyor.
Özellikle sabit disklerde bulunuyor.
Yüksek kaliteli plastik: Elektroniklerin dış kasalarında kullanılan dayanıklı ve ısıya dirençli plastikler, geri kazanılarak mobilyadan otomobil parçalarına kadar pek çok alanda ikinci bir hayat buluyor.Ekran camları: Monitör ve televizyonlardan elde edilen camlar, özel tesislerde kurşun gibi zararlı maddelerden arındırıldıktan sonra yeni ekranların veya yalıtım malzemelerinin üretiminde kullanılıyor.
Bakır: Kablolar, soğutucular ve ana kartlarda kullanılıyor.
Nadir toprak elementleri: Neodimyum ve lantanyum gibi isimlerini pek duymadığımız bu elementler, hoparlörlerden sabit disklere kadar her yerde var.
Madenlerden çıkarılması çevreye büyük zarar verdiği için, e-atıklardan geri kazanılmaları sürdürülebilir gelecek için kritik önem taşıyor.İnsanlık tarihinin her döneminde uğruna savaşlar çıkarılan altın, bugün teknolojinin kalbinde de yerini koruyor.
Havayla temas ettiğinde kararmaması ve mükemmel bir elektrik iletkeni olması, onu devre kartlarındaki bağlantı noktaları için rakipsiz bir seçenek haline getirdi.
Altının ons fiyatı sürekli rekor kırarken, her yıl çöpe giden milyarlarca elektronik cihaz, geri dönüşüm sektörü için devasa bir kazanç kapısı sunuyor.Altın ve diğer madenleri cihazdan ayırmak göründüğü kadar kolay değil; aksine oldukça riskli süreçler barındırıyor.
Sektörde yaygın olarak kullanılan iki ana yöntem var: Asit banyosu: Hidroklorik ve nitrik asit karışımları kullanılarak altın eritiliyor.
Bu işlem sırasında çevreye ve insan sağlığına zararlı toksik gazlar yayılıyor.
Elektroliz ve kimyasal ayrıştırma: Cihazların yakılıp ezilmesinin ardından altın parçacıklarını ayırmak için sodyum siyanür gibi son derece tehlikeli kimyasallar kullanılıyor.
Özellikle gelişmekte olan ülkelerde, bu madenleri en ucuz yolla elde etmek isteyen kayıt dışı geri dönüşümcüler, çevre standartlarını hiçe sayarak hem doğayı hem de kendi sağlıklarını tehlikeye atıyor.
Uzmanlık ve doğru ekipman olmadan yapılan bu işlemler, elde edilen karın ötesinde kalıcı hasarlara yol açan bir tehdit haline geliyor.Eski cihazları çekmecelerde saklamak veya normal çöpe atmak yerine profesyonel geri dönüşüm süreçlerine dahil etmek, kurşun ve cıva gibi ağır metallerin doğayı zehirlemesini engelliyor.
Doğru yöntemlerle parçalara ayrılan her parça, yeni bir ürünün ham maddesi haline gelerek üretim döngüsüne yeniden katılıyor.
