Kritik tarih 6 Ocak... Orhan Uğuroğlu YSK arşivini açtı

Gözler YSK’ya seçilecek yeni üyelerde.Türkiye’de çok partili hayata geçişin ilk genel seçimi olan 21 Temmuz 1946 seçimleri, seçim güvenliği bakımından tarihsel bir kırılma noktasıdır.Bu seçimler, siyasi tarihimize, “açık oy – gizli sayım” olarak geçen yöntemle yapılmış, CHP’ye 395, Demokrat Parti’ye (DP) ise 60–65 milletvekilliği kazandırılmıştı.Bu tarihi demokrasi kazasından sonra, Türkiye’de seçimlerin güvence altına alınmasında dönüm noktalarından biri, 1950 yılında Yüksek Seçim Kurulu’nun (YSK) yargısal denetim otoritesi olarak kurulmasıdır.YSK’nın 11 üyesinin 6’sının görev süreleri Ocak 2026’da doluyor.3 yeni üye Yargıtay 3 yeni üye ise Danıştay’dan seçilecek ve 6 yıl boyunca YSK üyeliği yapacaktır.YSK kararlarının kesin olması ve yargı denetimine tabi olmaması, Türk siyasi tarihi açısından büyük önem taşımaktadır.Bu nedenle seçilecek hakimler anayasada yer alan, “tarafsızlık ve bağımsızlık” ilkesi çerçevesinde görev yapacaklar.Görev süresi dolan üyeler yeniden seçilebilecekler.Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 17 Aralık’ta Yüksek Seçim Kurulu (YSK) Başkanı Ahmet Yener’i Cumhurbaşkanlığı Külliyesinde kabul etti.Görüşme sonrası bir açıklama yapılmadı.YSK’da; görev süresi dolanlar:Ahmet Yener- Başkan 16/01/2020 / YargıtayEkrem Özübek- Başkanvekili: 22/01/2020 / DanıştayÜyeler:Ali Ürker: 22/01/2020 / DanıştayBattal ÖĞÜT: 22/01/2020 / DanıştayOrhan Usta: 23/01/2020 / YargıtayMahmut Akgün: 21/01/2020 / YargıtayGörev süresi dolmayan üyeler:Talip Bakır: 26/01/2023 / YargıtaySerdar Mutta: 26/01/2023 / Yargıtayİsmail Kalender: 26/01/2023 / DanıştayAli Çopur: 26/01/2023 / DanıştayCelal Albay: 21/10/2024 / YargıtayYeni seçilecek üyeler, Yeni Anayasa ve YSK’nın önemi:Önümüzde Yeni Anayasa konusu var.

AKP, MHP ve DEM iş birliği yeni anayasada gerçekleşirse mecliste 360 oyu geçerek halk oylamasına sunabilirler.Ayrıca 400 oyla mecliste kabul edilse dahi yeni anayasa önemli siyasetçiler ve birçok parti halk oyalamasına gidilmesinin şart olduğunu söylüyorlar.2002- 2025 döneminde Türk siyasetinde yaşanan çok önemli YSK kararlarını yeni seçilecek üyeler açısından hatırlayalım.2002 genel milletvekili seçimleri:Recep Tayyip Erdoğan hakkında yürürlükte bulunan siyasi yasak, Türkiye siyasetinde ve seçim hukukuna göre alışılmadık bir tablo ortaya çıktı.Erdoğan, 1998 yılında okuduğu bir şiir nedeniyle mahkûm edilmiş ve bu mahkûmiyet, milletvekili seçilme yeterliliğini ortadan kaldırmıştı.Buna rağmen Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) 3 Kasım 2002 seçimlerine Erdoğan’ın genel başkanlığında girdi ve tek başına iktidar oldu.AKP’nin genel başkanı ve fiili lideri Erdoğan Meclis dışında kaldı.

Bu durum, yürütmenin başı olacak kişinin Meclis’te yer almaması gibi anayasal ve siyasal açıdan tartışmalı bir süreci başlattı.Bu sürecin aşılması için AKP ve Deniz Baykal liderliğindeki CHP tarafından mecliste önce Anayasa’da ve seçim mevzuatında değişiklikler yapılarak Erdoğan’a milletvekili seçilme hakkı tanındı.Sırada Erdoğan’ın acilen milletvekili seçilerek TBMM’de görev alıp başbakanlığa gelmesi için çözüm bulunması gerekiyordu.2002 genel seçimlerinde Siirt seçiminde 88 bin 397 seçmen oy kullanmış, 83 bin 602 geçerli ve 4 795 geçersiz oy kaydedilmişti.706 seçmenin kayıtlı olduğu Pervari ilçesinin Doğan Köyü’nde 3 sandığın hiç kurulmadığı ve 715 seçmenin oy kullanamadığı belirlenmiş, ilçe ve il seçim kurulları yapılan itirazları, “seçim sonuçlarını değiştirmeyecek sayıda” olmadığı gerekçesi ile reddetmişlerdi.AKP’nin Siirt il seçiminin iptali başvurusu YSK tarafından kabul edilerek seçimin yenilenmesine karar verildi.AK Parti’den Mervan Gül, CHP’den Ekrem Bilek ve bağımsız aday Fadıl Akgündüz’ün milletvekillikleri düşürüldü.9 Mart 2003’te aynı seçmen ve aynı adaylarla tekrarlanması gereken seçim için YSK hukuken tartışmalı şu kararı aldı:“Seçmen aynı olacak, milletvekili adayları ayrı olabilir.”YSK’nın bu kararı ile Erdoğan’ın milletvekili adayı olmasının önü açıldı ve Erdoğan Siirt’ten milletvekili seçilerek Meclis’e girdi.Böylece siyasi yasaklı olarak girdiği 2002 seçimlerinin ardından, özel bir seçim yenilemesi yoluyla milletvekilliği ve başbakanlık yolu açılmış oldu.16 Nisan 2017 Anayasa referandumu:Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi denilen 5020 Sayılı Yasa’nın TBMM’de kabul edilerek “Halk Oyu” yapılmasının yolu açıldı.Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu’nun kararı ile parlamenter rejimin kaldırılarak tek kişilik rejim oluşturulmasını CHP Anayasa Mahkemesine götürmedi.Sonsöz Gazetesi Genel Yayın Koordinatörü olarak Kılıçdaroğlu’na rejim değiştiren yasanın iptali için Anayasa Mahkemesine başvurup vurmayacaklarını sordum.Kılıçdaroğlu’nun, “Halkın iradesiyle korunamayan bir egemenliğin başka hiçbir güçle korunması mümkün değildir.

Anayasa Mahkemesine gitmeyeceğiz” sözünü sürmanşet haber yaptım.16 Nisan 1997’de halk oylaması devam ederken öğle saatlerinde AKP, “Mühürsüz oyların geçersiz değil geçerli sayılması için YSK’ya yazılı başvuru yaptı.YSK, sandık kurulları tarafından mühürlenmemiş oy pusulaları ve zarfların, seçim kanununa açıkça aykırı olmasına rağmen geçerli sayılmasına karar verdi.Yaklaşık 3 milyon oy geçerli sayıldı ve yaklaşık 1,6 milyon farkla Türkiye’de rejim değişti.Parlamenter sistem sona erdirilerek Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne geçildi.İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı seçimi:31 Mart 2019 yerel seçimlerinde CHP adayı Ekrem İmamoğlu 14 bin oy farkla AKP adayı Binali Yıldırım’a karşı seçimi kazandı.AKP’nin yoğun itirazı üzerine YSK seçimi iptal etti. 23 Haziran 2019’da tekrarlanan seçimi İmamoğlu yaklaşık 800 bin oy farkla kazandı.Erdoğan’ın diploması konusu:2014 Cumhurbaşkanlığı seçiminde Erdoğan’ın fotokopi diplomasının fotokopisi İstanbul 15.

Noterliği tarafından aslı görülmeden “aslının aynı” şekilde tasdik edilmesi ortaya çıktı.Türkiye Noterler Birliği işlemin “usulsüz” olduğunu belirledi ama YSK aslının incelemesini yapmadan “geçerli” saydı.2018 ve 2023 Cumhurbaşkanlığı seçimleri öncesinde diploma gündeme getirildi, CHP hiç itiraz etmedi, YSK’da ilk kararını geçerli saydı.Erdoğan- Kılıçdaroğlu yarışı:2023 seçimleri, anayasal adaylık sınırı açısından ayrı bir tartışmayı beraberinde getirdi.Anayasa’nın 101.

Maddesinin 1.

Fıkrasına göre bir kişi en fazla 2 kez cumhurbaşkanı seçilebileceğini hükme bağlıyordu.2014 ve 2018 seçimlerinde iki kez seçilmiş olmasına rağmen Erdoğan’ın 3.

Kez adaylığı YSK tarafından kabul edildi.YSK tarihçesi:Çok partili hayata geçişin hemen öncesinde, 16 Şubat 1950 tarihli ve 5545 sayılı Milletvekilleri Seçimi Kanunu ile oluşturulan Yüksek Seçim Kurulu, 21 Şubat 1950’de yürürlüğe giren düzenleme ile seçimlerin yönetim ve denetiminde temel kurum haline gelmiştir.Bu kanunla Türkiye’de ilk kez seçimler, “hâkim gözetim ve denetimi altında” yapılmaya başlanmış; YSK, il ve ilçe seçim kurulları ile sandık kurullarından oluşan yapının en üst karar mercii olarak tanımlanmıştır.Kuruluş aşamasında YSK’nın görev alanı, seçim sürecine ilişkin itirazları incelemek ve kesin karara bağlamakla sınırlıydı.Ancak 1954 yılında yapılan yasal değişiklikle Kurulun yetkileri genişletilmiş, daha önce Türkiye Büyük Millet Meclisi veya Danıştay tarafından ele alınan seçim uyuşmazlıkları da tamamen YSK’nın yetki alanına bırakılmıştır.Bu düzenleme ile seçimlere ilişkin anlaşmazlıkların siyasal değil, “yargısal zeminde çözülmesi” ilkesi kesin olarak benimsenmiştir.Bu yaklaşım, 1961 Anayasası ile anayasal güvenceye kavuşturulmuş; “Seçimler yargı organlarının genel yönetim ve denetimi altında yapılır” hükmü, Yüksek Seçim Kurulu’nu anayasal bir kurum haline getirmiştir.

Aynı ilke, 1982 Anayasası’nın 79. maddesinde de korunmuş ve günümüze kadar sürdürülmüştür.YSK’nın yapısı, kuruluşundan bu yana çeşitli dönemlerde değişikliklere uğramış olsa da temel ilke sabit kalmıştır.

Kurul, “Yargıtay ve Danıştay Genel Kurullarınca kendi üyeleri arasından seçilen yargıçlardan” oluşmaktadır.Bugünkü yapıya göre Yüksek Seçim Kurulu, “7 asıl ve 4 yedek üyeden” meydana gelmekte; üyelerin altısı Yargıtay, beşi Danıştay kontenjanından seçilmektedir.

Kurul Başkanı ve Başkanvekili ise üyeler tarafından kendi aralarından belirlenmektedir.Kuruluşundan 1987 yılına kadar YSK üyelerinin görev süresi dört yıl olarak uygulanmış, bu tarihten sonra yapılan yasal değişiklikle görev süresi altı yıla çıkarılmıştır.Bugün Yüksek Seçim Kurulu, yalnızca seçimlerin teknik yönetimini üstlenen bir idari yapı değil; seçimlerin dürüstlüğü, düzeni ve hukuka uygunluğunu denetleyen, kararları “kesin ve bağlayıcı” olan üst düzey bir yargı organı niteliği taşımaktadır.Anayasa gereği YSK kararlarına karşı başka bir mercie başvurulamaması, Kurulun Türk demokratik sistemindeki kritik konumunu ortaya koymaktadır.