TDT'den yeni yıl mesajı... İşte Türk devletlerinin 2025 raporu!

Türk Devletleri Teşkilatı (TDT) Genel Sekreteri Kubanıçbek Ömüraliyev, 2025'e ilişkin değerlendirmelerini ve 2026 öngörülerini ifade ettiği mesajını paylaştı.

Ömüraliyev, 2025'te TDT'nin yaşadığı ilerlemeye dikkat çekti. 2026 mesajlarını paylaştı.

İŞTE DEĞERLENDİRMENİN TAMAMI "Hareketli ve verimli bir yılı geride bırakırken, 2025 yılında daha bütünleşmiş bir Türk dünyası olarak birlikte kat ettiğimiz dikkate değer yolculuğu değerlendirmekten memnuniyet duyuyorum.

Bu dönem, yalnızca elde ettiğimiz kazanımları hatırlamak için değil, aynı zamanda ortak hedeflerimizi yeniden teyit etmek ve Türk Dünyasındaki beraberlik ve işbirliğine olan bağlılığımızı tazelemek için de önemli bir fırsat sunmaktadır.

Geride bıraktığımız yıl, Teşkilatımız açısından kayda değer ilerlemelere sahne olmuştur.

Türk Dünyası 2040 Vizyonu ve TDT 2022–2026 Stratejisi doğrultusunda; siyasi diyalogun derinleştirilmesi, ekonomik bağlantısallığın güçlendirilmesi, kültürel etkileşimin artırılması ve halklar arası bağların geliştirilmesini hedefleyen temel girişimleri kararlılıkla ilerlettik.

Böylece kurumsal pekişmenin ve stratejik açılımın bir sonraki aşaması için sağlam bir zemin oluşturduk.

Yıl boyunca Üye Devletlerimiz ve Gözlemcilerimiz, TDT’nin bölgesel ve uluslararası platformlardaki görünürlüğünü ve etkisini artırmak amacıyla yakın işbirliği içinde çalıştılar.

Üst düzey toplantılar, bakanlar düzeyindeki istişareler, uzman görüşmeleri ve kurumsal işbirlikleri aracılığıyla temel çalışma alanlarımızdaki işbirliğini derinleştirdik; Teşkilatımızın diyalog ve ortaklık için etkin bir platform olma kapasitesini daha da güçlendirdik.

Kırgız Cumhuriyetinin Dönem Başkanlığı altında 2025 yılı, dikkat çekici bir dinamizmle öne çıktı. 30’dan fazlası üst düzeyde olmak üzere toplam 150’den fazla etkinlik düzenlendi.

Bu süreçte yalnızca işbirliği alanları genişletilmekle kalmadı, yeni kurumsal mekanizmalar tesis edildi ve önümüzdeki yıllarda somut sonuçlar üretmeye devam edecek 10 yeni girişim hayata geçirildi.

Yılın en önemli gelişmelerinden biri, 21 Mayıs 2025 tarihinde Budapeşte’de düzenlenen Gayriresmî Zirvemiz oldu.

İlk kez bir Zirve toplantısı Avrupa’da ve bir Gözlemci Devletin ev sahipliğinde gerçekleştirildi.

Zirvede kabul edilen Budapeşte Bildirisi, ekonomik entegrasyon, dijital gelişim ve güvenlik alanlarında yeni bir yol haritası ortaya koydu.

Bu önemli dönüm noktası, TDT’nin yakın çevresinin ötesinde de anlamlı angajman kurabilen, ileriye dönük bir platform olarak konumlanmasında mühim bir adım teşkil etti.

Aynı derecede tarihî bir diğer gelişme ise Bişkek’te gerçekleştirilen ilk Hükümet Başkanları Toplantısı oldu.

Toplantı sonunda kabul edilen Ortak Bildiri ile Zirve kararlarının uygulanmasını hızlandıracak kalıcı bir format oluşturularak, Teşkilatımızın vizyonu somut eyleme dönüştürme kapasitesi daha da güçlendirildi. 2025 yılında birçok yeni işbirliği alanında da ilerleme kaydedildi.

İlk kez Merkez Bankaları, Mali İstihbarat Birimleri, Savunma Sanayii Kurumları, Fikrî Mülkiyet Ofisleri, Sayıştaylar ile Çalışma ve Sosyal Koruma Bakanlıkları düzeyinde toplantılar gerçekleştirildi.

Yeşil Finans Konseyi, Türk Dünyası Sigorta Birliği ve Türk Yatırım Tanıtım Ağının kurulması ekonomik bütünleşmemizi güçlendirirken, Merkez Seçim Otoriteleri Danışma Platformu (APCEA) yönetişim alanındaki diyaloğu geliştirdi.

Gençlik, spor, turizm ve insani işbirliği alanlarında da ilerleme devam etti.

Kırgızistan’da düzenlenen Türk Devletleri 3.

Üniversite Oyunları, Almatı’nın “2025 Türk Dünyası Gençlik Başkenti”, Manas’ın “2025 Türk Dünyası Turizm Başkenti” ilan edilmesi, Özbekistan’daki 3.

Diaspora Gençlik Forumu, Özbekistan’daki İlk Türk Kayak Kupası, Azerbaycan’daki İlk Türk Devletleri Spor Gönüllüleri Forumu ve Türkiye’de düzenlenen Türk Kızılay Ağı Gönüllü Kampı, dayanışmayı güçlendiren ve bölgesel işbirliğini pekiştiren önemli adımlar oldu.

Eğitim ve bilim alanları da gündemimizin ön sıralarında yer aldı. 170’ten fazla üyesi bulunan Türk Üniversiteler Birliği (TURKUNIB), Orhun Değişim Programı ile birlikte akademik işbirliğini genişletmeye devam etti.

TDT İÇİN POTANSİYEL FIRSATLAR Yılın en önemli olaylarından biri, 7 Ekim 2025’te Gebele’de, “Bölgesel Barış ve Güvenlik” temasıyla düzenlenen 12.

TDT Zirvesi oldu.

Azerbaycan’ın egemenliğini yeniden tesis etmesinin ve Ermenistan ile barış anlaşmasının ardından gerçekleşen bu Zirve, bölgesel barış ve bağlantısallığın küresel ölçekte yeniden önem kazandığı bir dönemde, Türk Dünyası genelinde kalıcı istikrar ve işbirliği için yeni fırsatlar sundu.

Zirvede kabul edilen Gebele Bildirisi, siyasi işler, dış politika, güvenlik, ekonomik ve sektörel kalkınma, halklar arası etkileşim, kurumsal eş güdüm ve dış ortaklarla ilişkiler dâhil olmak üzere geniş bir yelpazede 121 maddelik kapsamlı bir yol haritası ortaya koydu.

Bu tarihî toplantı sırasında Kırgızistan, Dönem Başkanlığını 2026 yılında Türkiye’de yapılacak bir sonraki Zirveye kadar sürdürmek üzere Azerbaycan’a devretti.

Devlet Başkanlarımız ayrıca, karşılıklı ilgi alanlarında dış ortaklarla işbirliğini derinleştirmeyi ve hızla değişen uluslararası ortamda Teşkilatımızın uyum kabiliyetini artırmayı amaçlayan “TDT+” formatının kurulmasını onayladı.

Zirve, Orta Koridor, Zengezur Koridoru, Bakü–Tiflis–Kars demiryolu ve Çin-Kırgızistan-Özbekistan demiryolu projesinin geliştirilmesi de dâhil olmak üzere birçok öncelikli projeyi yeniden teyit etti.

Bilim ve teknoloji alanında ise, TDT bayrağı altında geliştirilecek 12U OTS-SAT Küp Uydu Projesi özellikle vurgulandı.

Türk işbirliği ekosistemi giderek daha da güçlenmektedir.

Özbekistan’ın Türk Kültür ve Miras Vakfı’na (TKMV) üyeliği ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’ne Türk Akademisi nezdinde Gözlemci Statüsü verilmesi, Budapeşte Gayriresmî Zirvesi’nde memnuniyetle karşılandı.

Aynı şekilde, Türkmenistan’ın Gebele Zirvesi’nde Türk Akademisi ve TKMV’ye Gözlemci olarak katılma kararı, bölgesel işbirliğini daha da derinleştirecektir.

Geleceğe baktığımızda, Türk Dünyası içinde bir köprü konumuna sahip olan; siyasi etkisi, ekonomik potansiyeli ve bölgesel ve küresel meselelerde giderek artan rolüyle öne çıkan Azerbaycan’ın Dönem Başkanlığı altında, TDT’nin 2025’te yakaladığı ivmeyi sürdürerek, etkisini ve küresel görünürlüğünü daha da artıracağına inanıyoruz. 2026 yılında, Türk Dünyası’nın Manevi Başkenti Türkistan’da, “Yapay Zekâ ve Dijital Kalkınma” temasıyla düzenlenecek Gayriresmî Zirve, Türk Dünyası’nın dijitalleşme sürecine güçlü bir ivme kazandıracaktır.

Öte yandan uluslararası angajman öncelikli alanlarımızdan biri olmaya devam etti.

Cenevre, Viyana, New York ve Brüksel’de yürütülen faaliyetlerle küresel kurumlarla ilişkiler güçlendirildi.

UNIDO ve TÜBİTAK işbirliğiyle İstanbul’da düzenlenen “Cleantech Days 2025”, sürdürülebilir kalkınmaya olan bağlılığımızı ortaya koyarken, hazırlıklarını sürdürdüğümüz Viyana’da düzenlenecek ikinci “Türk Haftası” da küresel görünürlüğümüzü artıracaktır.

Moğolistan, Meksika ve Amerika Birleşik Devletleri’ne gerçekleştirilen üst düzey ziyaretler, dış ortaklıklarımızı genişletti.

Moğolistan Dışişleri Bakanı’nın daveti üzerine gerçekleştirdiğim ilk resmî ziyaret, TDT–Moğolistan ilişkilerinin geliştirilmesi açısından önemli bir adım oldu.

Meksika’da Uluslararası Mısır ve Buğday Geliştirme Merkezi (CIMMYT) ile imzalanan Mutabakat Zaptı, tarımsal araştırma, inovasyon ve gıda güvenliği alanlarında yeni fırsatlar sundu.

ABD’ye gerçekleştirdiğim çalışma ziyareti kapsamında; ABD Yönetimi’nin üst düzey temsilcileri, Kongre üyeleri, önde gelen düşünce kuruluşları, akademik çevreler, inovasyon platformları, büyükelçiler, diaspora temsilcileri ve iş dünyasıyla kapsamlı temaslar gerçekleştirildi.

Bu görüşmeler, özellikle Orta Koridor, yatırım ve enerji alanlarında işbirliği, ekonomik entegrasyon, inovasyon ve halklar arası temaslar konularında odaklı değerlendirmelere imkân tanıdı ve TDT’nin istikrara, bağlantısallığa ve sürdürülebilir kalkınmaya katkı sunan, kurumsallaşmış ve sonuç odaklı bir bölgesel örgüt olarak algılanarak güçlendiğini ortaya koydu.

Kültürel alanda önemli bir dönüm noktası olarak, UNESCO tarafından 15 Aralık’ın “Dünya Türk Dilleri Ailesi Günü” ilan edilmesi, ortak dil mirasımızın uluslararası düzeyde tanınmasını sağladı. 2025 yılında Teşkilatımız, resmî internet sitesini tüm Üye Devletlerin ulusal dillerinde erişime açarak önemli bir kurumsal kazanıma imza attı.

Geçtiğimiz yılın kurumsal anlamda önemli gelişmelerinden bir diğeri ise Türk Dünyası’ndan öğrencilere yönelik TDT Staj Programının yeniden hayata geçirilmesi oldu.

Değerli meslektaşlarım ve dostlarım, Bu vesileyle; Devlet Başkanlarımıza, Üye ve Gözlemci Devletlerimizin Bakanlıklarına, kamu kurumlarına, özel sektör ve sivil toplum kuruluşlarına, Türk Devletleri Teşkilatı’na verdikleri kararlı destek ve değerli katkılar için en içten şükranlarımı sunuyorum.

Yeni yılın tüm Üye Devletlerimiz ve Gözlemcilerimiz için barış, refah ve başarı getirmesini temenni ediyorum."