Tarımın ‘en zor’ yılında 14 temel üründe zarar var

Mehmet H.

GÜLELTürkiye tarımında en zorlu yıllarından biri olan 2025 yılını kayıp­la geçirdi.

Şubat, mart ve nisan aylarında yaşanan zirai don fe­laketi ile başlayan yıl, kuraklık, ürünlerin tarlada kalması, dü­şük fiyat ve maliyet sorunları­nın yaşandığı bir yıl olarak ka­yıtlara geçti.

Bunun yanı sıra bazı ürünlerde plansız üreti­min de eklenmesiyle arz fazla­sının oluşması, çiftçilerin yılı kayıpla kapatmasına yol açtı.Bu zincirlenme olaylar sadece üretim rekoltesini düşürmedi, gıda enflasyonunun da yüksek seyretmesine neden oldu.

Bu yıl zirai dondan dolayı tarım­daki rekolte kayıpları ekono­mi yönetiminin de gündemi­ni meşgul eden konuların ba­şında geldi.

Tarımda 20 temel üründen olan şeker pancarı, muz, elma, çay, fındık ve Antep fıstığı üreticisine kazandırdı.

Geri kalan 14 ürün ise üretici­sine kaybettirdi.

Üretim mik­tarları 2025 yılında tahıllar ve diğer bitkisel ürünlerde yüzde 9, sebzelerde yüzde 0,9, mey­veler, içecek ve baharat bitki­lerinde ise yüzde 30,9 azaldı.Kaybettiren ürünlerBUĞDAY: Geçen yıl buğday rekoltesi 20,8 milyon ton olarak kayıtlara geçerken, bu yıl rekoltede yüzde 13,7 düşüş ile 17 milyon 950 bin tona geriledi.

Ülke genelinde yaşanan kuraklık nedeniyle özellikle kuru tarım yapılan bölgelerde üreticiler zarar etti.

Sulu tarım yapan çiftçiler ise 13,5 lira olarak açıklanan düşük alım fiyatı ve primin olmaması nedeniyle yılı artıda kapatamadılar.

Şanlıurfa Ziraat Odaları İl Koordinasyon Kurulu Başkanı ve Hilvan Ziraat Odası Başkanı Hikmet İpar, bölgelerinde Antep fıstığı dışında hiçbir ürünün kazandırmadığını söyledi.MISIR: Tahıl grubunda üretimi yüzde 4,9 artış ile 8,5 milyon ton rekolteye yükselmesine rağmen mısır, üreticisine kazandırmadı.

Üretim maliyetlerinin yüksek olduğunu belirten sektör temsilcileri, ithalat kapılarının açılması ile fiyatların geri geldiğini belirtiliyor.

ÜZÜM: Üreticisine kazandırmayan bir diğer ürün üzüm oldu.

Zirai dondan dolayı rekolte yüzde 27,5 düşüş ile 2 milyon 515 bin ton olarak gerçekleşti.

Düşük rekolteye rağmen artmayan fiyatının düşük kalması nedeniyle üreticisine kazandırmadı.DOMATES: Domates üreticisi de yılı kayıpla kapattı.

Rekolte yüzde 7,6 düşüş ile 13,5 milyon ton seviyesinde gerçekleşti.

Bun rağmen düşük fiyattan dolayı üreticisine kazandırmadı.ÇELTIK: Sezon başında ilk satanlar memnun olurken, sonra satış yapanlar fiyatlardan memnun değil.

Çeltik üreticisine ne kazandırdı ne kaybettirdi.AYÇEKİRDEĞİ: Kuraklıktan etkilenen ürünlerin başında ise ayçiçeği geldi.

Geçen yıla göre üretimde yüzde 11,8 düşüş gösterdi ve üretim 1 milyon 936 bin ton olarak gerçekleşti.

Fiyatı bir nebze iyi olmasına rağmen kuraklığın etkisiyle verimdeki düşüş nedeniyle üreticisine kazandırmadı.ZEYTİN: Zeytin üretimi, yok yılı olmasından dolayı rekolte yüzde 34,7 düşüşle 2 milyon 450 bin ton olarak gerçekleşti.

Zeytinyağı üretiminin ise 310 bin ton olacağı tahmin ediliyor.

Düşük rekolte ve iç piyasadaki yüksek fiyatlar sebebiyle ihracatta 2026’nın zorlu geçmesi bekleniyor.

İç piyasada Tariş’in önce yüksek fiyat açıklaması, ardından geri çekmesi üreticiyi zorlayacak gibi duruyor.PATATES: Patates üretimi yüzde 7,2 düşüş ile 6,4 milyon ton olarak gerçekleşti.

Rekolte düşüşüne rağmen üreticisine kazandırmayan ürünlerin başında geldi.

Niğde Ziraat Odası Başkanı Veli Kenar, patatesin üreticisine kazandırmadığı bir yıl olduğunu dile getirdi.ARPA: Arpa rekoltesi yüzde 25,9 kayıp ile 6 milyon ton seviyesinde gerçekleşti.

Kilogram fiyatı ise 11 lira olarak açıklanmasına rağmen çiftçilerin kayıpla kapattığı ürünler arasında yer aldı.SOĞAN: Üreticisine kazandırmayan tarım ürünlerinden biri de soğan oldu.

Rekoltede yüzde 9,8 artış yaşandı ve 2 milyon 889 bin tona yükseldi.

Düşük fiyat nedeniyle bu yıl üreticisine kazandırmadı ve bu yıl en çok konuşulan ürünlerinden biri oldu.PAMUK: Beyaz altın son 4 yıldır üreticisine kazandırmayan ürün olarak tarihe geçti.

Her geçen yıl üretim alanının daralmasıyla 2025’te yüzde 13,7 düşüş ile 1 milyon 935 bin tona geriledi.

Fiyatların yerinde sayması ve maliyetlerin artmasından dolayı üreticisine kaybettirdi.NARENCİYE: Narenciye üretimi zirai dondan etkilendi ve portakal üretimi ciddi oranda düştü.

Narenciye üretimi yüzde 13,5 düşüş ile 4 milyon 742 bin ton olarak gerçekleşti.

Zirai dondan etkilenmeyen bir kısım erkenci ürünlerin üreticisine kazandırdığını belirten Yüreğir Ziraat Odası Başkanı Mehmet Akın Doğan, ancak bunun dışında kalan tüm ürünlerin üreticisine kaybettirdiğini kaydetti.

Doğan, Mısır’ın Türkiye’nin ihracat pazarlarını ele geçirdiğini belirterek, devlet tarafında ihracata DFİF desteklerinin harekete geçirilmesi gerektiğini vurguladı.MERCIMEK: Kırmızı mercimek üretimi 2025’te yüzde 38,3 düşüş gösterdi ve üretim 250 bin tona geriledi.

Ağırlıklı Güneydoğu’da üretilmesi ve kuru tarım yapılmasından dolayı kuraklığın etkisiyle mercimek ürünü kazandırmayan bir diğer ürün oldu.KAYISI: Zirai dondan en çok etkilenen ürünlerin başında kayısı yer aldı.

Rekolte yüzde 73,9 düşüş ile 331 bin ton olarak gerçekleşti.

Ürün olmamasından dolayı üreticisine en çok kaybettiren ürünlerin başında geldi.DOMATES: Domates üreticisi de yılı kayıpla kapattı.

Rekolte yüzde 7,6 düşüş ile 13,5 milyon ton seviyesinde gerçekleşti.

Bun rağmen düşük fiyattan dolayı üreticisine kazandırmadı.Kazandıran ürünlerŞEKER PANCARI: Türkiye’de 21 milyon 975 bin tonla en çok üretilen tarım ürünü olan şeker pancarı, 2025 yılında da üreticisine kazandıran ürünler arasında yer aldı.

Türkiye’de tonaj bakımından üretimde ilk sırada bulunuyor ve küspesi hayvancılık için de önemli katkı sağlıyor.ÇAY: Bu yıl yaş çay üretimi 1 milyon 350 bin ton olarak kayıtlara geçti.

İşçi ile çay toplayanların kazandırmadığını kaydeden Çay Sanayicisi İşadamları Derneği Genel Sekreteri Mustafa Yılmaz Kar, kendi çayını toplayanların kazandığı bir yıl olduğunu belirtti.ELMA: Elma üretimi önceki yıla göre yüzde 48,3 oranında düşüş ile 2 milyon 286 bin ton olarak gerçekleşti.

Zirai dondan en çok etkilenen ürünlerin başında gelmesine rağmen ürünün olduğu bölgelerde fiyatının da iyi olmasıyla üreticisine kazandırdı.ANTEP FISTIĞI: Güneydoğu’da düşük rekolteye rağmen üreticisine kazandıran tek ürün oldu.

Bu yıl kuraklık ve yok yılı olması nedeniyle fiyat rekoru kıran ürünlerin başında geldi. 2025 yılında rekolte %61,5 düşüş ile 147 bin 269 tona geriledi ve ürünün fiyatı yükseldi.MUZ: Muz üretimi bu yıl yüzde 1,2 düşüşle 864 bin ton olarak kayıtlara geçti.

Bu yıl fiyatların 50 lira ortalamanın üzerinde seyretmesi ile üreticisine kazandıran bir ürün oldu.

Daha önceki yıllarda düşük fiyatlar nedeniyle üreticisini memnun etmemişti.FINDIK: Fındık, zirai dondan düşen rekolteye rağmen bu yıl üreticisine kazandıran bir ürün oldu.

Bu yıl rekolte yüzde 38,5 düşüş ile 441 bin ton olarak gerçekleşti.

Rekoltenin az olması nedeniyle piyasada fiyatlar şu an 290 ile 300 lira bandında bulunuyor.