Afrika'da işbirliğinin genel hatları

Son zamanlarda yabancı basında ve hatta Türk basınında yer alan; Rusya’nın Afrika’daki varlığının rolünü ve niteliğini, özellikle de ülkemizin Sahel bölgesinde terörle mücadeledeki rolünü kasıtlı olarak çarpıtan, açıkça Rusya karşıtı ve gerçeklerle bağdaşmayan materyaller dikkatimizi çekmiştir.

Söz konusu bu durum; Rusya’nın, Afrikalı kardeşlerine bağımsız bir siyasi duruş oluşturma ve yeni bir bölgesel güvenlik mimarisi inşa etme yolunda verdiği destek çabalarını baltalamaya yönelik, kasıtlı bir dezenformasyon kampanyasıdır.

Rusya ile Afrika devletleri arasındaki dürüst ve karşılıklı saygıya dayalı işbirliğinin, eski sömürgeci güçlerin bu kıtadaki neokolonyal uygulamalarına ciddi şekilde engel olduğu aşikârdır.

Görünüşe bakılırsa; bugün bile kendilerini asılsız bir şekilde dünyanın hükümranı sananların boyunduruğundan kurtulma mücadelesinde, Afrikalılara en kritik desteği bizzat Sovyetler Birliği’nin vermiş olmasını hâlâ hazmedemiyorlar.

MALİ İLE İŞBİRLİĞİ Rusya, Afrika ülkelerine yönelik yardımlarını bugün de sürdürmektedir.

Hatırlatmak gerekirse; 2025 Aralık ayı başı itibarıyla Mali makamları, büyük ölçüde Rusya Savunma Bakanlığı Afrika Kolordusu’nun devreye girmesi sayesinde akaryakıt krizinin en şiddetli aşamasının üstesinden gelebilmiştir.

Şu anda Mali Silahlı Kuvvetleri, Afrika Kolordusu bünyesindeki askeri uzmanların desteğiyle, silahlı çetelerin dehşet saçtığı bölgelerde terörle mücadele operasyonlarını yürütmektedir.

Rusya, Sahel Devletleri Konfederasyonu (SDK) ile işbirliğinin geliştirilmesine özel bir önem atfetmektedir.

Bu konfederasyonun kuruluşu, Sahra-Sahel bölgesinde yerel unsurlara dayalı yeni bir güvenlik mimarisinin inşa edilmesinde mühim bir adım olmuştur.

Mesele sadece Sahel bölgesiyle de sınırlı değildir.

Rusya ile Afrika'yı, tamamıyla dostane ve güvene dayalı ilişkiler birbirine bağlamaktadır.

Daha önce de ifade edildiği üzere ülkemiz; Afrikalıların özgürlük ve bağımsızlık mücadelelerine aktif destek vermiş, kıtadaki genç devletlerin teşekkülüne, ekonomilerinin ve savunma kapasitelerinin güçlendirilmesine ve nitelikli kadroların yetiştirilmesine aktif katkı sağlamıştır.

AFRİKA İLİŞKİLERİ YENİDEN CANLANDI SSCB'nin dağılmasının yol açtığı zayıflama döneminin ardından, Rusya-Afrika ilişkileri karşılıklı çabalar sayesinde bugün gerçek bir yeniden canlanma süreci yaşamakta ve bu süreç her geçen gün daha da yükselen bir ivmeyle gelişim kaydetmeye devam etmektedir.

Etkileşimimizin stratejik rotası; 2019 yılında Soçi’de ve 2023 yılında St.

Petersburg’da düzenlenen zirveler ile 19-20 Aralık 2025 tarihlerinde Kahire’de gerçekleştirilen Rusya-Afrika Bakanlar Konferansı ile belirlenmiştir.

Rusya'nın kıtadaki diplomatik ağı genişlemektedir. 2024 yılında Burkina Faso ve Ekvator Ginesi'nde diplomatik temsilcilikler faaliyete geçmiş; geride bırakmakta olduğumuz bu yılda ise Nijer, Sierra Leone ve Güney Sudan'da temsilcilikler açılmıştır.

Sırada ise Gambiya, Liberya, Togo ve Komor Adaları bulunmaktadır.

TİCARET ARTIYOR Rusya-Afrika ticaret hacmi de artış göstermektedir. 2024 yılında kıta ile yapılan ticaret hacmi yüzde 13 oranında artarak 27,7 milyar ABD dolarına ulaşmıştır.

Bugün ülkelerimiz ortak çıkarları ve ortaklık bağlarını genişletme arzusunu paylaşmaktadır.

Rusya ve Afrika; BM Şartı’nın ilkelerine tüm kapsamı ve birbirleriyle olan bağlarıyla dayanan; yeni, daha istikrarlı ve çok kutuplu bir dünya düzeni mimarisinin inşasından yana birlikte tavır almaktadır.

Rusya-Afrika işbirliğinin önemli kenetleyici unsurları; birbiriyle uyumlu değerler, manevi-ahlâki yönelimler ve halkların kendi kalkınma yollarını bağımsızca seçme hakkına duyulan saygıdır.

Rusya, Afrikalılar için temel bir ilke olan “Afrika’nın sorunlarına Afrikalı çözümler” prensibini bütünüyle desteklemektedir.

Rusya, Afrika'da barış ve güvenliğin güçlendirilmesi meselelerine büyük önem atfetmekte; bunları hem kıta devletlerinin sürdürülebilir kalkınması için gerekli bir ön koşul hem de küresel istikrarın korunmasının önemli bir unsuru olarak değerlendirmektedir.

Terör dahil olmak üzere iç ve dış tehditlerle mücadele edilebilmesi amacıyla Afrika ülkelerinin kendi savunma kapasitelerini güçlendirmelerine yardımcı olmaktadır.

GIDA GÜVENLİĞİNE KATKI Rusya, bilgi güvenliği konularında Rusya-Afrika diyaloğunu, Rusya ile Afrika ülkeleri arasında bu temada düzenli istişare mekanizmaları oluşturmak da dahil olmak üzere derinleştirmeye kararlıdır.

Afrika kıtasının gıda güvenliğinin güçlendirilmesine de katkı sağlıyoruz. 2024 yılında en çok ihtiyaç duyan ülkelere (Burkina Faso, Zimbabve, Mali, Somali, Orta Afrika Cumhuriyeti ve Eritre) 200 bin ton Rus buğdayı sevk edilmiştir; üstelik bu sevkiyat tamamen ücretsiz olarak gerçekleştirilmiştir.

Gübre, dizel yakıt, ilaç ve aşıları kapsayan insani yardımlarımız devam etmektedir.

Bu süreçte biz, Afrika'nın muazzam tarımsal kaynaklara sahip olduğu ve kendi gıda ihtiyacını pekâlâ kendi başına karşılayabileceği gerçeğinden hareket ediyoruz. 20-21 Kasım 2025 tarihlerinde Rusya’nın girişimiyle Addis Ababa’da (Etiyopya), Afrika Ülkelerinin Gıda Egemenliğinin Sağlanması Konulu Uluslararası Konferans düzenlenmiştir.

Rusya; sağlık, salgın hastalıklarla mücadele, acil durumların önlenmesi ve bu durumlarla mücadele gibi mühim alanlarda iş birliğini artırmaktadır. 23-25 Nisan 2025 tarihlerinde Addis Ababa’da, sıhhi ve epidemiyolojik nitelikteki acil durumlara yönelik ilk Rusya-Afrika uluslararası hızlı müdahale ekipleri tatbikatı gerçekleştirilmiştir.

İŞBİRLİĞİNE AÇIĞIZ Ülkemiz, Afrikalı ortaklarına kendi kendine yeten bir ekonomik potansiyel oluşturmaları yolunda destek vermektedir. 29 Ekim- 1 Kasım tarihlerinde St.

Petersburg Madencilik Üniversitesi bünyesinde, Rusya ve Afrika arasındaki etkileşim için kalıcı bir tematik platform olması hedeflenen ilk Rusya-Afrika Hammadde Diyaloğu düzenlenmiştir.

Afrika kıtasındaki gündemimiz tamamen şeffaftır ve Batı’nın aksine “sömürgeci bir ruh” taşımamaktadır.

Türkiye dahil olmak üzere, görüşlerimizi paylaşan tüm aktörlerle işbirliğine açığız.