Haber Detayı
Uzayın üç boyutlu haritası çiziliyor: Görünmez ışığın peşinde altı ay
Gökyüzünü sadece birkaç filtreyle değil, tam 102 farklı dalga boyunda tarayan SPHEREx teleskobundan ilk veriler geldi. Bilim insanları, bu devasa veri yığını sayesinde karanlık enerjinin ve evrenin genişlemesinin gizli kodlarını çözmek için benzersiz bir fırsat yakalamış durumda.
Evrenin derinliklerine bakarken sadece yıldızları değil, o yıldızların yaydığı ve gözlerimizin yakalayamadığı ışık frekanslarını da görmek mümkün olsaydı ne değişirdi?
NASA, SPHEREx adlı yeni kızılötesi uzay teleskobuyla bu sorunun yanıtını veriyor.Görevi tam 450 milyon galaksinin detaylı ışık spektrumunu toplamak olan bu devasa cihaz, geçtiğimiz günlerde topladığı verilerden oluşturulan ilk görüntüleri paylaştı.
Geleneksel teleskoplar gökyüzünü sadece birkaç geniş renk filtresiyle tararken, SPHEREx tam 102 farklı dar filtre kullanarak adeta evrenin dijital bir röntgenini çekiyor.
Bu teknoloji sayesinde bilim insanları, uzayın derinliklerinde bizim için “görünmez” olan detayları tek tek ayrıştırabiliyor.Renk kavramı aslında göründüğünden çok daha karmaşık bir yapıya sahip.
Bizim mavi veya yeşil olarak adlandırdığımız renkler, aslında sadece ışığın belirli dalga boylarından oluşuyor.
SPHEREx ise insan gözünün sınırlarını aşarak kızılötesi spektrumdaki dalga boylarını yakalıyor ve bunları bizim görebileceğimiz renklere dönüştürüyor.NASA’nın Astrofizik Bölümü Direktörü Shawn Domagal-Goldman, sadece altı aylık bir sürede bu kadar çok veri toplanmasının inanılmaz olduğunu vurguluyor.
Elde edilen her bir veri seti, gökyüzünün 102 farklı dalga boyunda hazırlanmış yeni bir haritası anlamına geliyor.
Bu haritalar, evrenin nasıl başladığı ve bugünkü yaşam alanımızı nasıl oluşturduğu gibi temel sorulara ışık tutuyor.Mantis karidesine banziyorNASA'nın Jet İtki Laboratuvarı'ndaki uzmanlar, bu teleskobu doğadaki en gelişmiş görme sistemine sahip olan mantis karidesine benzetiyor.
Tıpkı bu canlı gibi, SPHEREx de çevresini çok geniş bir perspektiften ve muazzam bir renk çeşitliliğiyle algılıyor.
Dünya çevresinde günde yaklaşık 14,5 tur atan teleskop, her turda gökyüzünün farklı bir şeridini fotoğraflıyor.
Dünya Güneş etrafında döndükçe teleskop da sürükleniyor ve böylece her altı ayda bir tüm gökyüzünü en az bir kez tamamen taramış oluyor.
Bu sürekli döngü, evrenin zaman içindeki değişimini izlemek için eşsiz bir fırsat sunuyor.Toplanan bu devasa veri yığını sadece güzel görüntüler üretmekle kalmıyor; yüz milyonlarca galaksinin Dünya’ya olan uzaklığını ölçmek için de kullanılıyor.
Bu ölçümler sonucunda evrenin üç boyutlu, devasa bir haritası ortaya çıkıyor.
Bilim insanları bu haritayı kullanarak karanlık enerji, kozmik şişme ve evrenin genişlemesi gibi hala gizemini koruyan pek çok büyük bilmeceyi çözmeyi hedefliyor.
Üstelik NASA, bu değerli veri setini sadece profesyonel gökbilimcilerle değil, meraklı tüm halkla ve bilim dünyasıyla özgürce paylaşıyor.
